اشتغال دانش آموزان متوسطه از عوامل مهم رها کردن تحصیل

تابناک فارس به نقل از فارس: پس از فروکش کردن همه‌گیری کرونا، آموزش حضوری در فروردین سال گذشته از سر گرفته شد.

سال تحصیلی ۱۴۰۱_۱۴۰۲ اولین سالی بود که آموزش به شکل کاملا حضوری در دوران پسا کرونا برگزار شد و آسیب‌های متعدد آموزش مجازی را بر پیکره خود داشت.

باز ماندن از تحصیل، از اصلی ترین آسیب‌های آموزشی دوران همه گیری است که اگر برای ترمیم آن اقدام نشود به ترک تحصیل قطعی می‌انجامد.

در همین رابطه محمدخلیل عسکری، مدیرکل آموزش و پرورش استان فارس در گفتگو با خبرنگار فارس در شیراز به تشریح اقدامات و شرایط استان با موضوع «بازماندگان از تحصیل» پرداخت که شرح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:

مدیرکل آموزش و پرورش استان فارس با قدر دانی از نقش آفرینی رسانه گفت: ابتدا تشکر می‌کنیم که مسائل دقیق آموزش و پرورش را دنبال می کنید، این نشان می دهد رسانه وظیفه خود را نسبت به آموزش و پرورش فهمیده و کار را با دقت، ظرافت و حساسیت دنبال می کند.

رسانه یک ابزار موثر است برای اینکه پیام تربیتی هم به کف مدرسه برسد، هم جامعه همراه شوند و فرایند مردمی‌سازی آموزش و پرورش شکل بگیرد.

بازگرداندن دانش آموزان بازمانده از تحصیل با طرح شهید محمودوند

عسکری با بیان اینکه استان فارس ۹۲۰ هزار دانش آموز دارد، گفت: بازماندگی از تحصیل عوامل متعددی دارد که طبیعتاً کرونا نیز نقش مهمی داشت. بررسی‌هایی که بعد از کرونا داشتیم نشان داد یکی از عوامل بازماندگی از تحصیل بچه‌ها همین بیماری است. ما طرح شناسایی دانش‌آموزان بازمانده تحصیل را با نام طرح شهید محمودوند که از شهدای تفحص است، شروع کردیم.

شناسایی ۱۱۲۴۰ نفر دانش آموز بازمانده از تحصیل در دوره ابتدایی

وی بیان کرد: در مقطع ابتدایی ۱۱ هزار و ۲۴۰ دانش آموز بازمانده از تحصیل داشتیم و این موضوع در دستور کار همکاران ما قرار گرفت.

به ازای هر ۱۰ دانش آموز در مقطع ابتدایی یک فرد پیگیری کننده در قالب طرح شهید محمودوند مشخص شد که مدیر مدرسه یا راهبران آموزشی هستند. توسط هر یک فرد پیگیری کننده، موضوعات ۱۰ دانش آموز بازمانده از تحصیل، از جمله شناسایی این دانش آموزان و نحوه برگشتشان به مدرسه رصد شد.

به گفته عسکری، این افراد دانش آموزان بازمانده از تحصیل را شناسایی کرده و سپس فرایند بازگشتشان به کلاس درس و آموزش و پرورش دنبال می شد.

در مجموع سه مرحله، ۴۶۰۰ دانش آموز ابتدایی به آموزش بازگشتند

مدیر کل آموزش و پرورش استان فارس گفت: طرح شهید محمودوند در مقطع ابتدایی در سه مرحله اجرا شد. در مرحله اول و دوم ۳ هزار و ۴۰۷ نفر به کلاس‌های درس بازگشتند و در مرحله سوم هزار و 193 نفر به آموزش وصل شدند که در مجموع ۴ هزار و ۶۰۰ دانش آموز به مدرسه برگشتند و ۶ هزار و ۶۴۰ نفر هنوز بازمانده‌ از تحصیل ابتدایی داریم که این‌ها یا افرادی هستند که مشکل معلولیت دارند و یا مهاجرت کرده‌اند.

عسکری اذعان کرد: بخشی را هم ما نتوانستیم شناسایی کنیم به جهت اینکه ابزار و امکانات شناسایی این دانش آموزان را در اختیار نداشتیم. امکان بازگرداندن ۶ هزار و ۶۴۰ نفر تا الان وجود نداشته است. ما از بدو تولد آدرس و کد ملی را گرفته‌ایم، اما آدرس هایی که ما گرفته ایم تغییر کرده، مثل کودکان بی سرپرست یا بد سرپرست.

شناسایی 3 هزار و 731 بازمانده از تحصیل در دوره متوسطه

وی آمار دوره متوسطه را اینگونه بیان کرد: در حوزه متوسطه اول ما ۷ هزار و ۵۸۷ نفر و در متوسطه دوم ۲۳ هزار و ۱۳۴ نفر بازمانده از تحصیل داریم که در مجموع در متوسطه اول و دوم 30 هزار و 731 نفر بازمانده از تحصیل وجود دارد.

میانگین پوشش آموزش در فارس بیشتر از نرخ کشور

مدیرکل آموزش و پرورش فارس خاطرنشان کرد: میانگین نرخ پوشش واقعی آموزش در کشور ۹۰.۰۷(نود و هفت صدم) درصداست. در استان فارس این نرخ از میانگین کشوری بالاتر و به میزان ۹۱.۷۹ درصد است. در دوره متوسطه دوم در کشور نرخ واقعی ۷۹ و ۹۸ صدم درصد است استان فارس ۸۴ و ۳۲ صدم درصد است. یعنی استان فارس از متوسط کشور بالاتر است و این نشان می‌دهد که همکاران ما تلاش داشته اند.

۱۱۹۲ دانش آموز دوره متوسطه به فرایند تحصیل بازگشتند

وی در توضیح بازماندگی از تحصیل در مقطع متوسطه گفت: در دوره تحصیلی متوسطه اول و دوم نیز طرح شهید محمودوند اجرا شد اما نه به آن مکانیزمی که در دوره ابتدایی وجود داشت. هم دیرتر آغاز شد، هم در دوره متوسطه اول و دوم شرایط نسبت به دوره ابتدایی سخت تر است، اما توانسته‌ایم با همکاری دستگاه‌های مختلف مخصوصاً مجمع خیرین تعلیم و تربیت که جا دارد از آنها تشکر کنم، هزار و ۱۹۲ نفر را تا پایان تیر ماه جذب کرده و در متوسطه اول و دوم به تحصیل برگردانیم که از کل بازماندگان از تحصیلمان این آمار باید کسر شود.

عسکری افزود: وضعیت بازماندگی از تحصیل در پسران بیش از دختران است و دختران ما بیشتر گرایش به تحصیل و ادامه تحصیل داشتند.

اشتغال دانش آموزان متوسطه دوم، از عوامل مهم رها کردن تحصیل

وی در خصوص دلایل دخیل در بازماندن از تحصیل گفت: بازماندگی از تحصیل دلایل زیادی دارد از جمله دلایل محیطی، خانوادگی، اقتصادی؛ برخی عوامل مربوط به مدرسه، بی‌انگیزگی، افت تحصیلی، بدسرپرستی، بی سرپرستی، مهاجرت، در بعضی از مناطق ازدواج زودهنگام را داریم. همچنین در دوره متوسطه و به صورت خاص متوسط دوم موضوع اشتغال را داریم که باعث می‌شود دانش‌آموزان از تحصیل بازبمانند.

رویکرد آموزش و پرورش بر مبنای عدالت تربیتی است

مدیرکل آموزش پرورش در مورد شیوه و مسیر بازگرداندن دانش آموزان بازمانده از تحصیل به فرایند آموزش بیان کرد: رویکرد آموزش و پرورش بر مبنای عدالت تربیتی است. یعنی باید با دانش آموزان بازمانده از تحصیل و دانش آموزان مناطق محروم را شناسایی کنیم و تمام تلاشمان این باشد که این دانش آموزان را به مدرسه برگردانیم. یکی از اقدامات اولیه این است که در اولین قدم معلمین وارد می‌شوند، دانش آموزان را شناسایی کرده و زمینه بازگرداندنشان به کلاس درس را فراهم می‌کنند‌.

از مدارس شبانه‌روزی تا مدارس مجازی و اشتغال در مدرسه

عسکری گفت: در شورای آموزش و پرورش در جلسات مدیران آموزش و پرورش شهرستان ها این موضوع را به صورت موکد دنبال می‌کنیم تا همکاران حساس باشند. بدانند که چه نبود دانش‌آموزان در مدرسه چه خسارت‌هایی دارد. همان طور که مردم در یکی دو سالی که به دلیل کرونا آموزش حضوری نبود متوجه شدند چه خسارت‌هایی وارد شدو بچه‌ها از نظر تربیتی چقدر ضربه خوردند.

وی ادامه داد: یکی از اقدامات خاصی که انجام می‌دهیم راه‌اندازی و تقویت مدارس شبانه روزی است که می‌تواند مانع بازماندگی تحصیل بچه های ما شود. همچنین پویش جذب بازماندگان از تحصیل را در استان راه‌اندازی کرده ایم.

به گفته عسکری، شورای عالی آموزش و پرورش نیز بر این موضوع که دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل را به هر شکل ممکن به مدرسه برگرداند اهتمام ویژه دارد و تصویب مدارس مجازی در شورای عالی آموزش و پرورش به عنوان یک راهکار بوده است.

وی افزود: تفاهم‌نامه‌ای با سازمان فنی حرفه‌ای در نظر داریم که بتواند مهارت‌هایی را در مدرسه به دانش آموزان یاد بدهد که مشکلات سبب نشود دانش آموزان از مدرسه رها شوند و‌ اشتغال را خارج از مدرسه دنبال کنند تا بتوانند در فضای مدرسه آموزش ببینند.

اصلاح فرایندها در حوزه آموزش و پرورش به‌ویژه فرایند آموزش که اکنون موجود است. ضرورت مشاوره‌های خانواده، ورود دانشگاه، ورود دستگاه قضایی که به لطف خدا بخش آسیب‌های اجتماعی قوه قضاییه همکاری بسیار خوبی با ما داشته است. همه اینها عواملی است که یا ما وارد شده‌ایم یا جزء پیشنهادهایمان است تا بتوانیم بحث بازماندگی از تحصیل را اصلاح کنیم.

کمک های مجمع خیرین تعلیم و تربیت بیشتر از دستگاه‌های اجرایی

مدیرکل آموزش و پرورش در خصوص فعالیت‌های خیرین تعلیم و تربیت گفت: مجمع خیرین تعلیم و تربیت یکی از مجموعه‌هایی است که در استان فارس شکل گرفته و دغدغه مندانه کار مربوط به دانش آموزان بازمانده از تحصیل را دنبال کرده و در فرایند شناسایی این دانش‌آموزان حضور دارند. کسانی را که از نظر اقتصادی مشکل داشتند و به این دلیل نتوانسته‌اند وارد مدرسه شوند، مورد حمایت و پوشش قرار می‌دهند و کسانی را که نیاز به مشاوره‌های تربیتی دارند شناسایی می‌کنند و با مشاوره‌های متعدد آنها را حمایت می کنند، همچنین دانش آموزانی که نیاز به شبانه روزی دارند به ما معرفی می‌کنند‌.

وی تأکید کرد: مجمع خیرین تعلیم و تربیت در واقع یک ظرفیت اجتماعی و مردم‌نهاد است که شاید بعضاً بیشتر از دستگاه‌های اداری توانسته با آموزش و پرورش برای جذب دانش آموزان و بازگرداندن آنها به مدرسه کمک کند.

آموزش مجازی به دلیل گسیختگی فضای مجازی به نتیجه مطلوب نرسید

عسکری در پاسخ به این پرسش که مدرسه مجازی چگونه می‌تواند دانش آموران را به تحصیل برگرداند، در حالی که خود از عوامل ترک تحصیل بود، گفت: امروز با توجه به رشد فضای مجازی و توسعه فناوری ما ناگزیر هستیم که به این سمت برویم. البته فضای مجازی یک‍سری آسیب‌ها و مشکلات داشت و برخی دانش آموزان نتوانستند گوشی تهیه کنند و وارد فرایند آموزش شوند اما مهمتر از این، موضوع سواد رسانه است. یعنی قبل از اینکه گوشی در اختیار دانش آموز قرار گیرد، باید فهم استفاده از آن ارائه شود.

وی ادامه داد: نهادهای حمایتی و خیرین در دوران آموزش مجازی برای بچه‌ها گوشی تهیه کردند، بعضی از معلمان ما وام می گرفتند و برای دانش آموزانشان گوشی می خریدند اما چون بچه‌ها سواد رسانه و نحوه صحیح بهره‌برداری از این فضا را نداشتند متاسفانه دانش آموزان در حاشیه‌های آن و پستوهای فضای مجازی غرق شدند و از اصل موضوع که آموزش و تربیت بود، غافل ماندند و نتوانستیم به نتیجه مطلوب برسیم.

وی تصریح کرد: در همه دنیا پروتکل هایی در مورد فضای مجازی برای نوجوانان تدوین شده، اما در کشور ما به دلیل رها شدگی و گسیختگی که در فضای مجازی وجود دارد متاسفانه بچه‌ها آسیب‌های آموزشی و پرورشی دیدند.

به گفته مدیرکل آموزش و پرورش استان فارس، وقتی می‌گوییم مدرسه مجازی منظور فرا زمانی و فرا مکانی است، یعنی دانش آموز هم بتواند در فضای کسب و کار، کارش را انجام دهد و همزمان بتواند با استفاده از ظرفیت فضای مجازی درسش را بخواند اما اولویت اصلی آموزش و پرورش آموزش حضوری است. آموزش مجازی را به صورت مکمل می‌بینیم. تمام تلاشمان در دوران پسا کرونا پس از فروردین ۱۴۰۱ این بود که آموزش، حضوری شود و پای آن ایستادیم، چون آسیب های زیادی از سوی آموزش مجازی دیده بودیم.

مسئله اصلی شناسایی دانش آموزان بازمانده از تحصیل است

عسکری در پاسخ به این پرسش که نقش سایر دستگاه ها در حل چالش بازماندن از تحصیل دانش آموزان چقدر است؟ گفت: ما معتقدیم که در فرایند تربیت 2 عامل نقش دارد، عوامل سهیم در تربیت هستند و عوامل موثر در تربیت. یک عده مستقیم ارتباط دارند و یک عده غیرمستقیم. اگر آموزش و پرورش بخواهد موفق شود ناگزیر است که دستگاه‌های دیگر به کمکش بیایند.

وی افزود: بهزیستی یکی از مجموعه‌هایی است که الان نیاز داریم حمایت کند. با توجه به اینکه بعضی از دانش آموزان به دلیل معلولیت شرایط حضور در مدرسه را ندارند با حمایت بهزیستی می توانند از آموزش بهره‌مند شوند.

به گفته مدیرکل آموزش و پرورش فارس، مسئله اصلی شناسایی دانش آموزان بازمانده از تحصیل است. این شناسایی بیشتر از طریق اداره ثبت احوال صورت می‌گیرد و این اداره می تواند کمک کند تا زمینه شناسایی این گروه دانش آموزان برای آموزش و پرورش فراهم شود.

وی گفت: ما در مورد دانش آموز بازمانده از تحصیل، نشانی محل سکونت، اطلاعات اولیه و خانوادگیش را لازم داریم که بتوانیم بر مبنای آن دانش آموز را شناسایی کنیم و در نزدیک‌ترین آموزشگاه او را به تحصیل برگردانیم.

سازمان هدفمندی یارانه‌ها می‌تواند کمک کند

عسکری به نقش موثر یارانه‌ها اشاره کرد و گفت: سازمان دیگری که در کنار ثبت احوال می‌تواند به ما کمک کند سازمان هدفمندی یارانه‌ها است که از طریق کد ملی و اطلاعاتی که از خانواده‌ها دارد، مخصوصاً در مورد دهک‌های پایین جامعه، می‌تواند کمک کند دانش آموزانی که از لحاظ اقتصادی دچار مشکل هستند از این طریق شناسایی شوند و دستگاه‌های حمایتی مثل کمیته امداد و بهزیستی از این دانش آموزان پشتیبانی کنند.

وی افزود: صدا و سیما می‌تواند به ما کمک کند تا موضوع بازگرداندن دانش آموزان بازمانده از تحصیل به یک فرهنگ تبدیل شود و بخش‌های مختلف جامعه بپذیرند، آمدن پای این کار می تواند به اصلاح مشکلات جامعه کمک کند‌.

عسکری گفت: از مجمع خیرین در بخش‌های مختلف جامعه تقاضا داریم کمک کنند. بخشی از هزینه هایی که برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در نظر گرفته شده، در حوزه آموزش و پرورش وارد شود و برای شناسایی دانش آموزان استفاده شود. هر فرد در جامعه خود را مسئول بداند که به آموزش و پرورش کمک کند و دست این دانش آموزان را بگیرد و به آغوش مدرسه برگرداند.

مدیر کل آموزش و پرورش فارس در پاسخ به این پرسش که آیا دستگاه‌ها پای کار هستند؟ گفت: بله، یکی از بهترین دستگاه‌ها شهرداری و شورای شهر است. با صدا و سیما و اکثر دستگاه‌ها تفاهم‌نامه داریم و عمدتاً با علاقه پای کار آموزش و پرورش می آیند. معاونت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی قوه قضاییه با ما همکاری بسیار خوبی دارد و اخیرا با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر جشنواره نوجوان سالم یا یاریگران زندگی را برگزار کردیم.

دو مدرسه در زندان

وی خاطرنشان کرد: دستگاه قضا می‌تواند هم در حوزه آسیب‌های اجتماعی به ما کمک کند و هم دانش آموزانی که به جهت ارتکاب به جرم وارد زندان می‌شوند، به ما کمک کند زمینه بازگرداندن آنها به مدرسه فراهم شود. در همین راستا دو کد مدرسه در زندان راه اندازی کرده‌ایم تا دانش آموزانی که در این شرایط هستند هم از تحصیل باز نمانند.

هر جا فقر بیشتر باشد بازماندگی از تحصیل هم بیشتر است

عسکری در پاسخ به این پرسش که کدام مناطق بیشترین بازماندگی از تحصیل را دارد، گفت: بازماندگی از تحصیل عوامل متعدد دارد؛ در هرجا که آسیبهای اجتماعی را بیشتر می‌بینید بازماندگی از تحصیل بیشتر است و در هرجا که فقر و مشکلات اقتصادی بیشتر وجود دارد، بازماندگی از تحصیل بیشتر است.