تابناک ایلام نصرت اله احمدی فرد::به ساختار کوه و دشت نیشتمان سربلندم که می نگرم، میراثی در آن هست به قدمت اعصار و قرون، سرمایه ای که قدمای این دیار سرسبز به جان حرمتش داشتند تا برای نسل بعد خویش به یادگار بماند و امروز ناجوانمردانه منفعت طلبان بر بادش می دهند. سخن از بلوط است، پیر تنومند و زینت بخش کوه و دشت در کوهستان های زاگرس که به یمن وجودش ایلام این سرزمین خورشید کوهستان را عروس زاگرس می نامند. جنس بلوط به تیره راش تعلق دارد و بیش از هزار گونه دارد. جنس بلوط با بیش از 600 گونه بزرگ ترین جنس این تیره است. درختان بلوط زاگرس بزرگ و سخاوتمندند و ارتفاع آنها به طور متوسط می تواند به 15 تا 21 متر و عرض آنها به حدود 3 متر برسد. طول شاخه هایشان هم ممکن است به 40 متر بالغ شود.
درختان بلوط ها هم گل های نر و هم گل های ماده تولید می کنند. گل های نر در خوشه هایی به نام گل دم قرار گرفته اند، اما گل های ماده خیلی کوچک ترند. تولید میوه بلوط از سن 20 تا 50 سالگی درخت شروع می شود. بلوط ها هر سال بیش از 2000 میوه تولید می کنند وبسیاری از جانوران (کبوتر، اردک، خوک، آهو، سنجاب، موش ...) از میوه بلوط تغذیه می کنند.
بلوط قصه ما همچنان سخاوتمندانه علاوه بر زینت بخشی دراکوسیستم زیست محیطی دارای چوبی بسیار قوی و سخت است و در ساخت کشتی ها، مبلمان و کف مورد استفاده قرار می گیرد. اما جالبتر اینکه سرمایه ملی زاگرس(بلوط) در کشورهای دیگر دارای اهمیتی عجیب و حیاتی است. بلوط گیاه ملی بسیاری از کشورها از جمله آمریکا، انگلستان، فرانسه، آلمان، لتونی، لهستان و صربستان است. از ساختار عجیب این درخت محجوب و نجیب دیگر اینکه بلوط نماد قدرت و استقامت است. در آمریکا بلوط در رتبه بندی ارتش مورد استفاده قرار می گیرد. برگ نقره ای نشان سرهنگ دوم و برگ طلا نشان ناخدا است.بر روی سطح یکی از قدیمی ترین سکه های بریتانیا (شش پنسی) بلوط حک شده است.
ارتفاع بلوط در جنگلهای زاگرس در بعضی نواحی به 50 متر و قطر تنه آن به 3 متر می رسد. میوه درخت بلوط (acorn) که به نام بلوط معروف است مانند فندق است و در پیاله ای جای میگیرد. در قدیم بلوط به عنوان غذا مورد استفاده قرار می گرفته است. حتی آن را خشک می کردند و دم می کردند یا با گندم مخلوط و از آن نان تهیه می کردند. می توان بلوط را بو داد و سپس آنرا دم کرد و از آن چای تهیه کرد.
با این حال متاسفانه در چند دهه اخیر به درختان بلوط ایران آسیب زیادی وارد شده است. از جمله عوامل اصلی تخریب جنگلهای بلوط ناحیه زاگرس افزایش چرای بی رویه دام، قطع درختان برای تأمین سوخت و زغال، شاخه زنی (گلازنی) درختان بلوط به منظور تهیه علوفه، استفاده سنتی از درختان بلوط جهت استفاده به عنوان مصالح ساختمانی و ابزار کشاورزی، توسعه اراضی زراعی، احداث جاده و راه خطوط انتقال برق، نفت و گاز، مخابرات و ...، توسعه شهرها، فعالیت‌های صنعتی و... و آفات و بیماری ها هستند.
آنچه امروز در نیشتمان عروس زاگرس بعینه مشاهده می شود، عدم توجه به این سرمایه و میراث ملی است. بنظر می رسد اکنون که مدیران دستگاه های ذیربط و مرتبط با منابع طبیعی و محیط زیست بیشتر از همیشه باید دغدغه حفظ طبیعت داشته باشند، بجای برداشتن گامهای عملی و برخورد قاطع در گیر و دار حفظ پست و چشم پوشی از خاطیان سیر می کنند!! آقایان قلم و نوشتار و تبلیغات با ما مردم و اهل رسانه، شما لطفا بجای کوهنوردی با ماشین های شاسی بلند، از گامهایتان بهره بگیرید شاید در فراز و فرود این کوهستان زیبا، به سرنخی رسیدید.
کلام پایانی با مردم شریف استان ایلام خاصه علاقمندان به کوهستان های زیبای استان ایلام است. دوستان عزیز، انجمن های زیست محیطی و سمن های دارای مجوز، به نظر میرسد تا زمانی پای عمل مسئولان بلنگد، این دوستداران طبیعت هستند که باید با قاتلان عروس زاگرس در هر تیپ و ظاهری که هستند و برای هر اموری که می خواهند، مواجه شوند و با آموزش و آگاهی دادن مانع خسارت بیشتر شوند و در نهایت با جلوگیری از نوازش تبر جهل و سیاهی بر پیکر بلوط سخاوتمند باز هم فریادرس این درخت اهورایی باشند تا مسئولان نیز با بهره گرفتن از زحمات شما خوبان، کارنامه ای برای خود دست و پا کنند.
در این نوشتار حساب کارکنان وظیفه شناسی که دل در گروه آبادانی و سرسبزی بلوط زاگرس دارند جداست. بلوط امروز سرمایه کهن این دیار است راضی نشویم که با چوب بی تدبیری و دندان گردی کباب خوران و کباب پزان، این فرش سبز کوهستان به سیاهی و خسران مبدل شود. باید امروز فارغ از هر دید، گرایش، اندیشه و سلیقه ای دست در دست هم برای حفظ بلوط این دیار بکوشیم. آیندگان ما را در برابر این خسارت مسئول می دانند و توجیه کردن دردی دوا نخواهد کرد. هر کس به سهم خویش در پاسداشت این میراث کهن، پای به میدان عمل بگذاریم.
