تابناک ایلام؛ استان ایلام دارای سه موزه مردم شناسی در قلعه والی شهر ایلام، موزه باستان شناسی دره شهر و موزه تاریخ کشاورزی کاخ فلاحتی در شهر ایلام است.
موزه مردم شناسی قلعه والی شهر ایلام همواره مورد بازدید و استقبال شمار زیادی از گردشگران و مسافران قرار می‌گیرد.
موزه مردم شناسی ایلام در قلعه والی ایجاد شده که بنای آن متعلق به سال ۱۳۲۶ هجری قمری است و بدستور غلامرضا خان والی در زمان حکومت محمدعلی شاه قاجار در محله‌ای بنام حسین آباد که به ده بالا مشهور بود، احداث شده است.
این بنا مقر تابستان و اسکان غلامرضا خان والی بوده که به شکل ذوذنقه ای بر روی تپه تاریخی چغا میرگ احداث شده است و دارای سه ورودی، ۲۲ اتاق تو در تو، یک اتاق شاه نشین و شش زیرزمین است و مکان کنونی این قلعه در خیابان پاسداران شهر یلام قرار دارد.
موزه مردم شناسی
یکی از مهمترین ویژگی‌های قلعه والی ایلام تبدیل شدن به موزه مردم شناسی است که طرح تبدیل بنای قلعه والی به موزه از سال ۸۵ آغاز و در چند مرحله تکمیل و مرمت شده است و این گنجینه که چند سالی است در قلعه والی ایلام برپا شده در برگیرنده آداب و رسوم مناطق مختلف، پوشش اقوام استان، حرفه‌هایی چون کشاورزی، نمدمالی، خراطی، چیت سازی، گلیم و نمد و جاجیم و قالی بافی، زندگی در سیاه چادر، آئین عروسی و پیکره‌هایی از شخصیت‌های مختلف است که در سده‌های گذشته زندگی کرده اند.
این گنجینه به سبب تنوع غرفه‌ها و موضوع‌ها، مورد توجه خاص گردشگران و دوستداران فرهنگ ایران و ایلام قرار گرفته است چراکه موزه مردم شناسی نماد فرهنگی استان برای شناساندن مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی، ارزش‌ها، اعتقادات و باورهای مردم ایلام در گذشته بوده است.
در حال حاضر موزه مردم شناسی شهر ایلام از غنی‌ترین موزه‌های تخصصی مردم شناسی محسوب می‌شود که معرفی اقوام کرد، لر، لک و عرب در اتاقهای قلعه والی از بخشهای مهم موزه استدر حال حاضر موزه مردم شناسی شهر ایلام از غنی‌ترین موزه‌های تخصصی مردم شناسی محسوب می‌شود که معرفی اقوام کرد، لر، لک و عرب در اتاقهای قلعه والی از بخشهای مهم موزه است.
این موزه مردم شناسی دارای غرفه‌های متنوع مردم‌شناسی و نمایش آئین‌ها و سنت‌های بومی و محلی ایلام است و سازمان در دوران تعطیلات نوروزی اقدام به برپایی نمایشگاه‌های سوغات و صنایع‌دستی استان در چندین تخته سیاه چادر محلی می‌کند در آنها به شکل سنتی دوغ، شیرینی و نان محلی عرضه می‌شود که این در بازسازی فضای سنتی قلعه بسیار جلوه گر است.
با اجرای این برنامه‌ها و با حمایت مسئولان در استفاده از ظرفیت‌های متنوع استان نظیر قلعه والی می‌توان آداب و رسوم ایلام کهن را زنده نگه داشت، و با برنامه ریزی صحیح همراه با مؤلفه‌های آن دوران در معرض دید گردشگران و مسافران قرار داد تا از نزدیک با سنت‌ها و تاریخ مردمان این سرزمین تمدن ساز بیشتر آشنا شوند.
علاوه بر این قلعه تاریخی، موزه باستان شناسی شهرستان دره شهر، قلعه هزار درب شهرستان آبدانان، طاق شیرین و فرهاد شهرستان ایوان، سنگه نوشته آشوربان یپال شهرستان ملکشاهی، شهر تاریخی سیروان، شهر تاریخی دره شهر، تپه علی کش و…همه نیز حاکی از تاریخی بودن استان ایلام دارد.
موزه باستان شناسی دره شهر
نخستین موزه باستان شناسی استان ایلام که بعنوان تنها موزه تخصصی باستان شناسی غرب کشور نیز شناخته شده است سال ۸۴ در شهرستان دره شهر افتتاح شد.
مجموعه‌ای از اشیایی بسیار نفیس در موزه باستان شناسی دره شهر وجود دارد که برخی از این اشیا مربوط به دوران ساسانی و شهر تاریخی دره شهر و برخی نیز مربوط به سایر شهرستان‌های استان است که در این موزه نگهداری می‌شوند.
استان ایلام با تمدن ۹ هزار ساله خود بخش مهمی از تمدن کشور ما است که در همه جای این استان تاریخ نهفته شده و شهرستان دره شهر شهر باستانی و اولین شهر ساسانی به شمار می‌رود.
شاهکار آثار تاریخی شهرستان دره شهر شهر تاریخی سیمره است که امروز نمادی از تمدن و فرهنگ استان ایلام شده که چیزی در حدود ۲۰۰ هکتار رازهای نهفته تاریخی در خود جای داده است.
سیمره نامی آشنا در تاریخی کهن مردم غرب کشور است و امروز مهمترین آثار تاریخی مربوط به دوران‌های مختلف در کنار رودخانه سیمره وجود دارد و البته شهری به همین نام که در شهرستان دره شهر به وجود آمده است.
شهر تاریخی سیمره امروز یکی از آثار مهم تاریخی کشور بوده که قرار است در آثار جهانی ثبت شود و البته اشیا تاریخی این شهر حکایت از تمدن مهمی در این منطقه حکایت دارد.
در سالهای گذشته آثار متنوع تاریخی از شهرستان دره شهر به خصوص شهر تاریخی سیمره به دست آمده که امروز موزه باستان شناسی شهرستان دره شهر عنوان تنها موزه باستان شناسی استان ایلام و تخصصی‌ترین موزه در غرب کشور این آثار را به نمایش گذاشته است.
موزه فلاحتی
موزه تاریخ کشاورزی واقع در کاخ فلاحتی شهر ایلام نیز دارای چهار فضای نمایشی است که در فضای اول آن ابزارهای سنگی تپه علی کش مربوط به هشت هزار سال قبل از میلاد شامل تیغه، ریزتیغه و خراشنده از جنس چخماق، ابسیدین، کوبه و سنگ معمولی به نمایش گذاشته شده است.
فضای دوم شامل مراحل کاشت، داشت و برداشت است، این بخش بیانگر وضعیت کشاورزی در حدود ۵۰ سال پیش است که کشاورزی به صورت سنتی انجام می‌شد و بخش سوم و چهارم این موزه به ترتیب به گیاهان دارویی و اسناد زمین‌های کشاورزی و نمایش خرمن و مهر خرمن اختصاص دارد./ع
مهر
