ارتقاء برنامه محوری و مدیریت علمی شهر جعفرآباد

به لحاظ تاریخی، بدنه نهادهای اجرایی دخیل در مدیریت شهری و به ویژه شهرداری ها، از ضعف توان تخصصی و عدم پیگیری رویکردهای علمی متداول در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری رنج می برند. این موضوع سبب شده است که توسعه پایدار شهرها، که همانا غایت نهایی همه اقدامات مدیریت و برنامه ریزی شهری است در خطر افتد.

تحلیل شرایط موجود:

به لحاظ تاریخی، بدنه نهادهای اجرایی دخیل در مدیریت شهری و به ویژه شهرداری ها، از ضعف توان تخصصی و عدم پیگیری رویکردهای علمی متداول در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری رنج می برند. این موضوع سبب شده است که توسعه پایدار شهرها، که همانا غایت نهایی همه اقدامات مدیریت و برنامه ریزی شهری است در خطر افتد.

این شرایط سبب شده است تا چه در سطح دستگاههای دولتی دخیل در امر مدیریت شهری و چه در سطح مجموعه شهرداری های کشور، تلاش جهت تحول از رویکرد های سنتی به سمت رویکرد علمی و برنامه محور با حمایت از امر پژوهش و آموزش مدیریت شهری در دستور کار قرار گیرد. اگرچه تلاشهای صورت گرفته در این زمینه همچنان نیازمند فزونی یافتن و نیز تداوم جدی است.

به طور خاص شهرداری ها نیز در سالهای اخیر توجه به رویکرد علمی و حمایت از توسعه فعالیت‌های پژوهشی مرتبط با حوزه مدیریت شهری را در دستور کار قرار داده است. بر همین اساس ایجاد و توسعه نظام علمی- پژوهشی پشتیبان فرایند تصمیم مدیریت شهرداری ها مورد توجه قرار گرفته است.

 مهم‌ترین فعالیت‌هایی که میتوان انجام داد در این حوزه عبارتند از: استقرار نظام پژوهشی شهرداری جعفرآباد، انجام پروژه‌های پژوهشی شهرداری جعفرآباد، پشتیبانی و ترویج پژوهشگری و تولید دانش در حوزه مدیریت شهری، برگزاری نشست‌های علمی- تخصصی، تألیف و ترجمه کتاب حوزه توسعه و مدیریت شهری، توسعه تعامل‌هاي علمی با دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و جذب نخبگان، حمایت از رساله‌ها و پایان نامه‌های دانشجویی، توسعه نمایشگاه و کتابخانه‌های دیجیتال. البته تداوم و ارتقاء اثربخشی و کارآیی این فعالیتها در قالب پژوهش های کاربردی مورد نیاز و دارای اولویت برای شهر جعفرآباد مورد تاکید قرار دارد.

در حوزه برنامه محوری شهر جعفرآبادنیز باید توجهی جدی به آسیب ها و اقدامات صورت گرفته در این حوزه داشت. به لحاظ نظری، نظام برنامه­ ریزی به مکانیزم تهیه و اجرای برنامه در هر سازمان اشاره دارد. با وجود اینکه شهرداری به عنوان یک دستگاه اجرایی محسوب می شود و به شدت برای بهینه سازی فعالیت ها به نظام برنامه ریزی در مقیاس های زمانی مختلف(بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت) و حوزه های موضوعی متنوع(بخشی و فرابخشی) نیازمند است و نیز با وجود آنکه حتی براساس مواد قانونی مختلفی(از جمله ماده 15 قانون نوسازی و عمران مصوب 1345) به تهیه و اجرای برنامه­ های میان مدت مکلف شده است اما به نظر می رسد این موضوع در مجموعه شهرداری جعفرآباد با وجود صرف انرژی سازمانی و منابع مالی قابل توجه، همچنان از جایگاه بایسته و شایسته ای و از چارچوب یکپارچه و منسجم برخورداری نیست.

"مساله مهمی که سالها بر نظام برنامه ریزی شهرداری جعفرآباد تاثیر می گذارد؛ عدم ارتباط یا ارتباط ناکافی طرح ها و برنامه های تهیه شده برای حوزه های مختلف شهرداری است؛ به نحوی که طی سال ها طرحهای بلندمدت، اهداف، الگوها و سیاست های خود را پیش می برند و بودجه های سالانه پروژه هایی را به تصویب می رسانند که ارتباط منسجمی با اهداف مصرح در طرحهای فرادست نداشته یا اگرهم ارتباطی داشته به طور منظم مستند نشده است". که بایدمصوبه ی در شورای اسلامی شهر جعفرآبادبا عنوان تعیین سلسله مراتب و فرآیند نظام برنامه ریزی و طرح های توسعه شهری به تصویب برسدتا اثر کافی در حوزه انسجام بخشی و ارتقاء سطح تحقق برنامه های مدیریت شهری فراهم آورد.

هرچند که حداقل طی دو دهه اخیر در این راستا در شهرداری ها، تلاش های زیادی صورت گرفته است، ولی این سوال مطرح است که چرا تهیه و اجرای برنامه در ساختار تشکیلاتی و اجرایی شهرداری جعفرآباد با مشکلات و تنگناهایی مواجه است؟

همچنین این ابهام وجود دارد که چه پیوند و ارتباطی میان برنامه های بخشی شهرداری (به تفکیک حوزه های ماموریتی شش گانه شهرداری) و نیز برنامه های فرابخشی و راهبردی شهر و شهرداری پیش بینی شده است؟

علاوه براین ها باید در حوزه برنامه های میان مدت و عملیاتی ملاک عمل، به این سوال پاسخ داد که چه موانعی در شفاف سازی فعالیت ها و خدمات ارائه شده توسط شهرداری، اتصال پروژه ها و فعالیت های هرحوزه ماموریتی به چشم انداز، راهبردها و سیاستهای مصرح در اسناد فرادست(شامل طرح جامع، برنامه های بخشی، مصوبات راهبردی شورای اسلامی شهرو رویکردهای کلان شهرداری)و سنجش پذیری فعالیت ها وجود دارد؟

همچنین یکی از انتقاداتی که معمولا به مدیران شهری وارد می شود، عدم پایبندی آنها به برنامه های مصوب شهر و شهرداری است. معمولا مدیران شهری نیز در پاسخ به این انتقادات، عدم تناسب این برنامه ها با نیازها و اقتضائات خاص زمانی، فقدان انعطاف پذیری، عدم انعکاس سیاست های کلان(Core Policy) و جهت گیری های کلان(Key Directions) مد نظر شورا و شهردار منتخب در این برنامه ها را فهرست می نمایند که به نظر می رسد برای پاسخ گویی به این چالشها، لازم است نخست آسیب شناسی جدی در حوزه علل برنامه پذیر نبودن شهرداری ها در ایران صورت گیرد و سپس چارچوبی از نظام برنامه ریزی برای شهر و شهرداری جعفرآباد، طراحی و اجرا شود.

البته نباید فراموش کرد که علی رغم همه محدودیت های قانونی و نهادی، برنامه پنج ساله شهرداری، برنامه میان مدت شهرداری ، برنامه عملیاتی پنج ساله شهر، تدوین سند چشم­ انداز و جهت گیری های استراتژیک شهر جعفرآباد در افق 1404(زیر نظرشورای اسلامی شهر جعفرآباد)، مصوبه شورای اسلامی شهر با عنوان تعیین سلسله مراتب و فرآیند نظام برنامه ریزی و طرح های توسعه شهری،طرح جامع شهر و تدوین طرح تفصیلی جعفرآباد نشان دهنده گرایشی است که در مجموعه مدیریت شهری جعفراباد به برنامه محور نمودن اقدامات شهرداری وجود دارد. با عنایت به توضیحات مزبور به منظور ارتقاء سطح مدیریت علمی شهر جعفرآباد و همچنین تحقق برنامه محوری مبتنی پایش و ارزیابی سازمانی، راهبردها و راهکارهای زیر پیشنهاد می شوند:

راهبردها و راهکارها:

· فرهنگ سازی و آموزش مدیران و کارکنان در زمینه نهادینه سازی امر برنامه ریزی در شهرداری جعفرآباد

· استقرار رویکرد بودجه ریزی عملکردی(Performance Budgeting) در شهرداری و بودجه ریزی مشارکتی در شهرداری جعفرآباد

· تدوین طرح های موضعی و موضوعی و نیز ضوابط و مقررات طرح های جامع و تفصیلی جعفرآباد

· تدوین و ابلاغ استانداردهای ملی در حوزه مدیریت شهری با همکاری سازمان ملی استاندارد

· تشکیل پژوهشگاه مدیریت شهری جعفرآباددر قالب ادغام کلیه واحدهای پژوهشی و مطالعاتی پراکنده در مجموعه شهرداری ها ی استان

· تشکیل(احیاء) نهاد برنامه ریزی توسعه شهری جعفرآباد در خارج از چارچوب شهرداری جعفرآباد به منظور نظارت، پایش و بازخورد در زمینه طرح های توسعه شهری جعفرآّباد

· تکمیل سلسله مراتب برنامه های توسعه شهری جعفرآباد به ویژه در زمینه برنامه های عملیاتی میان مدت شهرداری و برنامه سالانه و بخشی

· طراحی چارچوب نوین نظام برنامه ریزی شهرداری جعفرآباد و تصویب و ابلاغ آن توسط شورای اسلامی شهر جعفرآباد

· استقرار نظام جامع پایش و ارزیابی عملکرد در شهرداری جعفرآباد و ایجاد پیوند آن با برنامه های میان مدت شهرداری جعفرآباد

· وارد نمودن مفاهیم نوین مرتبط با مهندسی ارزش به رویکردها و جهت گیری های سازمانی مدیریت شهری جعفرآباد