به گزارش تابناک : «نگرش رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر اینکه "خبرنگاران دشمن ملت هستند” بازتابی از دوره تاریک جوزف استالین، دیکتاتور شوروی سابق است که در اخبار رسانهها مورد توجه قرار گرفته است.»
شبکه خبری ایبیسی نیوز در گزارشی آورده است: هنوز هم خبرنگاران در برخی از کشورها هدف سرکوب، زندان، جرح و مرگ قرار میگیرند گرچه سران برخی کشورها آنها را "دشمن ملت” میدانند.
در اینجا نظرات و رفتارهای خصمانه برخی از رهبران جهان و شرایط چالش برانگیزی که برای خبرنگاران و اصحاب رسانه در برخی نقاط وجود دارد، آمده است:
مصر
عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر نظراتش درباره اینکه رسانهها دولت یا امنیت ملی مصر را زیر سوال میبرند و مخدوش میکنند، پنهان نکرده است. او به صورت نوستالژیک از دورهای صحبت کرده که در زمان جمال عبدالناصر، رهبر کاریزماتیک و مستبد مصر در ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۰ برای رسانهها وجود داشت.
السیسی حامیان سرسختی دارد که با تشکیل دادن گروههایی در رسانههای اجتماعی به منتقدانش حمله میکنند.
وی همچنین تلویزیون را مهار و تحت کنترل خود در آورده و برنامههای تلویزیونی به انتقاد از منتقدان میپردازند و از رهبری وی نیز حمایت میکنند. افرادی که از این روند تبعیت نمیکنند یا برکنار و حذف میشوند یا از کشور اخراج میشوند مانند آن خبرنگار لبنایی که سال گذشته میلادی اخراج شد.
السیسی کنفرانسهای خبری را تنها زمانی برگزار میکند که میزبان یک رهبر خارجی باشد و به جای آنکه به سوالات میدانی پاسخ دهد بیانیههایی مکتوب را میخواند و میرود.
دسترسی محدود، رسانههای مصری را مجبور کرده تا فقط به اظهارات مختصر السیسی در رخدادهای تلویزیونی بسنده کنند. او زمانیکه به خارج از کشور سفر میکند، کاملا متفاوت عمل میکند به ویژه در آمریکا جاییکه مصاحبههای زیادی دارد و در پاسخ دادن به سوالات تحمل به خرج میدهد.
در مصر السیسی خبرنگاران با دوربین برخی اوقات نه تنها مورد تعرض پلیس قرار میگیرند بلکه با شهروندان خشمگین نیز دست و پنجه نرم میکنند و بسیاری از خبرنگاران براساس قانون مقابله با تروریسم مجرم شناخته میشوند که با اظهارنظرهای رسمی دولت مصر در تناقض است.
چین
شی جینپینگ، رئیس جمهوری چین درباره نقش رسانه دولتی در کشورش صریح حرف میزند: این رسانه برای حفظ اختیارات حزب حاکم کمونیست و اتحاد برای همه و وفاداری به خودش ضرورت دارد.
حزب، کنترل کامل و سختی بر چگونگی به تصویر کشیده شدن رئیس جمهوری دارد و گزارشگران دسترسی کمی به رهبری دارند. او به صورت دائم در رسانه دولتی به گونهای به نمایش گذاشته میشود که با کشاورزان فقیر گپ میزند یا با کارگران یک کارخانه که دارند ستایشش میکنند، خوش و بش میکند اما به ندرت کنفرانس خبری یا مصاحبه برگزار میکند و به صورت بسته و بدون حضور رسانهها با رهبران جهان دیدار میکند.
رئیس جمهوری چین در جریان بازدید از کشورهای مختلف در کنفرانسهای خبری مشترک با همتایان خود شرکت میکند و چنین نشستهای خبری اغلب بدون سوال یا در نهایت پرسش چند سوال محدود میشود.
برای کنفرانس سالانه خبری در ماه مارس خبرنگاران باید سوالات خودشان را برای تایید بفرستند و خبرنگاران چینی به ندرت از رئیس جمهوری سوالات چالش برانگیز میپرسند. او در بازدید سال گذشته میلادی خود از رسانه دولتی قدرتمند چین به آنها دستور داد تا دقیقا از رهبری حزب تبعیت کرده و بر گزارشهای مثبت متمرکز باشند.
خبرنگاران خارجی که اخبار را پوشش میدهند بسیار جدی مورد بررسی قرار میگیرند و از سوی مقامها مورد آزار قرار میگیرند. خبرنامههای ملیگرا نیز برخی اوقات گزارشهای رسانههای خارجی در سرکوب فعالان حقوق بشر را بخشی از توطئه نیروهای متخاصم میدانند که به دنبال بی ثباتی چین هستند.
اقدامات برای کنترل وجهه شی جینپینگ حتی در فیلترینگ اینترنت نیز بسط داده شده است. جستجو برای واژه ” شی جینپینگ” در "ویبو” که میکروبلاگ مشهور شبیه به توییتر در چین است، به گزارشهای خبری رسانه دولتی این کشور محدود میشود. جستجو برای "خانواده شی جینپینگ”، "دختر شی جینپینگ” یا "انتخابهای شی جینپینگ” نیز بدون توضیح بیشتر فیلتر است.
اسرائیل / مناطق فلسطینینشین
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نیز همانند دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا به صورت متناوب رسانهها را متخاصم و پوچ میداند اگرچه هنوز هم دوست دارد در تیتر اصلی رسانهها باشد.
به عنوان مثال، نتانیاهو توسط پلیس به اتهام پیشنهاد کمک برای انتشار روزنامه یدیعوت آحارونوت علیه رقیب جدیدش در ازای پوشش دهی بهتر مورد بازجویی قرار گرفته است.
رسانههای اسرائیل با این که آزادی بیان دارند، سیاستمداران اغلب در دسترس هستند و خبرنگاران میتوانند به صورت کلی هر آنچه را که میخواهند بدون ترس از به خطر افتادن امنیت خودشان بنویسند اما همانند آمریکا، رهبری اسرائیل نیز جریان اصلی رسانهای را به خاطر انتقاد از خودش به تمسخر گرفته است.
نتانیاهو به ندرت مصاحبه میکند، آن هم تنها با یک شبکه خبری خارجی و خبرنگارش هم تنها فرصت دارد دو یا سه سوال مختصر و قابل پیشبینی بپرسد. معاونهای نتانیاهو میگویند او این مدل را دوست دارد چون میتواند کنترل مصاحبه را در دست داشته باشد و پاسخهایش نیز نباید ادیت شوند.
همانند ترامپ، نتانیاهو هم رسانههای اجتماعی را بیشتر قبول دارد. دفتر وی اغلب از واتسآپ برای انتشار بیانیهها و تاکید بر موضوعات و اغلب به صورت بی نام استفاده میکند. او توییتهایی شبیه به ترامپ میفرستد و به صورت دائم بیانیهها و ویدئوهایی را در فیسبوک و توییتر پست میکند.
درحالیکه ترامپ درباره "اخبار جعلی” شکایت میکند، نتانیاهو از عبارت مشابهی در پاسخ به سوالاتی درباره رسوایی در دفترش استفاده میکند و میگوید: "شما هیچی پیدا نمیکنید چون چیزی وجود ندارد.”
پوشش رسانهای از نتانیاهو تنها یکی از چالشهای بیشماری است که خبرنگاران در اسرائیل با آن روبهرو هستند. اسرائیل یک سانسور نظامی دارد که هر موضوع حساسی را که میتواند امنیت اسرائیل را زیر سئوال ببرد، حذف میکند.
گاردهای امنیتی نتانیاهو برخی اوقات خبرنگاران را مورد ارعاب قرار میدهند به ویژه خارجیها و حتی شهروندان عرب اسرائیل را. در جریان درگیری با فلسطینیها در کرانه باختری یا قدس شرقی، نیروهای امنیتی اسرائیل حتی با خبرنگاران درگیر هم شدهاند. دوربینهای عکاسان شکسته شده و به دلیل استنشاق گاز اشک آور یا اصابت گلولههای دردناک پلاستیکی دچار جراحت شدهاند.
دولتهای خودگردان فلسطینی در کرانه باختری و غزه نیز سوابق خوبی در آزادی رسانهای ندارند. هم دولت خودگردان فلسطین و هم حماس خبرنگاران محلی که اخباری را که مورد میلشان نیست پوشش میدهند، مورد بازداشت و ارعاب قرار میدهند. ماه گذشته میلادی، خبرنگار فلسطینی آسوشیتدپرس در یک ایست بازرسی توسط ماموران امنیتی حماس حین پوشش خبری یک تظاهرات دستگیر شد.
فیلیپین
زمان حاضر یکی از سختترین و پیچیدهترین دورانها برای پوشش خبری از رودریگو دوترته، رئیس جمهوری این کشور است که یکی از تندروترین رهبران آسیایی است.
او کنفرانسهای خبریای برگزار میکند که تا پاسی از نیمه شب ادامه دارد، اظهارات عمومی خود را با اغراق بیان میکند، فحش و ناسزا میگوید و در اظهار عقیده درباره سیاستهای کلیدی موضع خودش را تغییر میدهد. خبرنگاران و حتی اعضای کابینه باید حدس بزنند که کدام یک از حرفهایش جدی است!
دوترته ۷۱ ساله سال گذشته میلادی تهدید کرد که رزمایش نظامی با آمریکا و همتایان محلی آخرین مورد در طول شش سال ریاست جمهوریاش است اما وزیر دفاع فیلیپین تاکید کرد که او تداوم این رزمایش را تایید کرده و تنها گفته که تعداد این رزمایشها باید کمتر شود و رزمایشهایی با حمله ساختگی به چین نیز باید حذف شود. چنین روندی در اظهارات رئیس جمهوری فیلیپین برای خبرنگاران درباره گزارش نحوه سیاستهای وی مشکل ساز است.
دوترته حتی در مورد واقعیتهای شخصی نظیر سنش نیز اشتباه میکند. او یکبار گفته بود که ۷۲ سال دارد اما در اصل او ۷۱ ساله است.
او پیشنهاد اعلام وضعیت منع آمد و شد داده اما سخنگویش آن را رد کرد و خبرنگاران را مقصر دانست و گفت که آنها سوتعبیر کردهاند!
تعدادی از خبرنگاران هدف انتقادهای آنلاین حامیان افراطی دوترته قرار گرفتهاند به طوریکه گزارش شده فیلیپین یکی از خطرناکترین کشورها برای خبرنگاران است. اتحادیه ملی خبرنگاران فیلیپین در سپتامبر ۲۰۱۶ گفته بود: ما همکاران زیادی را از دست دادهایم و به ندرت عدالت برای آنها رعایت شده است.
روسیه
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه هرگز به خاطر سئوالات تند و تیز منقلب نمیشود – البته به شرط اینکه بتوان از او سئوال کرد!
رفتار رسانهای کرملین درخصوص موضوعات سیاسی داخلی به گونهای است که باید آن را یک "دموکراسی مدیریت شده” خواند. پارلمان تحت سلطه وفاداران پوتین است و دادگاهها آماده تبعیت از دستورات مقامها و بسیاری از رسانههای روسیه از تمایلات و خواستههای کرملین پیروی میکنند.
اکثر روسها اخبار مورد نیاز خود را از شبکههای تلویزیونی تحت کنترل دولت میگیرند. فیسبوک تنها راه برای منتقدان کرملین است که آن هم به شدت تحت کنترل مقامها است.
پوتین دانش آموخته حقوق است و تمایل زیادی دارد که خود را مبادی آداب نشان دهد و رسانههای او نیز به دنبال نشان دادن "آزادی رسانهای” هستند. همچنین به نظر میرسد که او خودش را عقل کلی میداند که به تواناییاش در شکل دادن به انتظارات مردمی اعتماد دارد.
کنفرانس سالانه خبری پوتین که به صورت معمول چهار ساعت به طول میانجامد برای نشان دادن وجههای از یک رهبر قدرتمند است که به مردمش اهمیت میدهد و هرگز در مواجهه با دشمنان تردید نمیکند. صدها تن از خبرنگاران که اکثرا از نواحی دورافتاده روسیه هستند برای اینکه او به سوالاتشان پاسخ دهد، دستان خود را تکان میدهند یا حتی پلاکارتها و کاغذهایی رنگی در دست میگیرند.
سخنگوی پوتین این رویداد را هدایت میکند اما معمولا خود پوتین برخی از افراد را برای آنکه سوالشان را مطرح کنند، انتخاب میکند. او به ندرت خونسردی خودش را از دست میدهد و به نظر از این مراسم لذت میبرد.
تلویزیون دولتی روسیه نیز اغلب نشستهای زنده پوتین را بار مقامهای دولتی، تجار و اشخاص هنری این کشور نشان میدهد. همچنین تماسهای تلفنی زنده سالانه در تلویزیون که معمولا چند ساعت به طول میانجامد، برگزار میشود که در آنها پوتین از طریق ویدئو لینک به سوالات افراد در بخشهای مختلف روسیه پاسخ میدهد. این نمایشهای تلویزیونی با دقت برنامه ریزی شدهاند.
ونزوئلا
اینکه نیکولاس مادورو، رئیس جمهوری ونزوئلا دیگر زحمت حمله به رسانهها را به خود نمیدهد به این دلیل است که رسانهها به حاشیه کشیده شدهاند.
مورد غضب قرار گرفتن رسانهها در ونزوئلا یکی از مطلوبهای هوگو چاوز، رئیس جمهوری فقید این کشور بود که با متهم کردنشان به اقدامات فاشیستی و توطئه برای براندازیاش به شدت بر آنها تسلط داشت. در نتیجه آن اقدامات، مسائل اصلی چون فساد و بهداشت در جریان اصلی رسانهها و از ترس جریمههای سنگین یا زندانی شدن اصلا مطرح نمیشد.
همزمان با فوت چاوز در ۲۰۱۳، نگرانی زیادی برای دولت وجود نداشت. تعدادی از روزنامهها و شبکههای خبری که زمانی به انتقاد از دولت سوسیالیست این کشور میپرداختند، مالکیت خود را تغییر داده و به مکانهای امن برای حزب حاکم تبدیل شدند.
انحصار دولتی بر انتشار روزنامهها باعث اعمال فشار بیشتر بر آنها شد به طوریکه دهها روزنامه مجبور به توقف انتشار و دهها مورد دیگر نیز مجبور به کاهش انتشار شدند. دولت ونزوئلا همچنین حضور فعالی در رسانههای اجتماعی دارد.
بزرگترین تهدید برای خبرنگاران از جانب نیروهای امنیتی است که تجهیزات آنها را ضبط میکنند یا برخی اوقات به آنها حمله ور میشوند. تصویربرداری از صفوف مردم برای گرفتن غذا میتواند به دستگیری منجر شود چون برخلاف امنیت ملی است.
یکی از خبرنگاران شبکه خبری ای.بی.سی در اکتبر ۲۰۱۶ به دلیل فیلمبرداری از یک بیمارستان برای ساخت برنامهای درباره خدمات سلامت در "سبین” توسط پلیس اطلاعات برای ۷۲ ساعت بازداشت بود. همچنین در اکثر موارد از ورود خبرنگاران به فرودگاهها به هر بهانهای جلوگیری به عمل میآید.
زیمبابوه
رابرت موگابه، رئیس جمهوری زیمبابوه از زمان استقلال این کشور به سال ۱۹۸۰ در راس قدرت است و رسانههای محلی و خارجی در برخی مواقع در صورتیکه گمان داده شود که میخواهند وجهه وی یا کشور را لکه دار کنند، مورد غضب قرار میگیرند.
رئیس جمهوری ۹۳ ساله زیمبابوه اغلب خبرنگارانی را که به نفع کشور خبر مخابره نمیکنند، مورد انتقادهای شدید قرار میدهد. آنهایی که به دیده منفی انگاشته میشوند نیز برخی اوقات با خطر دستگیری روبهرو میشوند.
دسترسی به نشستهای موگابه با بازدیدکنندگان خارجی یا رویدادها در مقر حزب حاکم "زانو-پی اف” برای رسانهها محدود است. البته در حال حاضر دسترسی بیشتر برای خبرنگاران مورد تایید خواه از رسانههای دولتی یا غیره وجود دارد؛ اگرچه برخی پس از متهم شدن به عدم جلوه دادن مثبت زیمبابوه هنوز از ورود به رویدادهای مهم منع میشوند.
تهدیدهای جسمی و فیزیکی علیه خبرنگاران کمتر شده و احتمالا به دلیل این است که حزب حاکم به شدت در معرض کنترل است و نگرانی از وضع حقوق بشر در این کشور آفریقایی در مرکز توجه امور بینالملل قرار دارد.
یک عکاس زیمبابوهای که برای آسوشیتدپرس کار کرده است دو بار توسط بادی گاردهای موگابه مورد ضرب و شتم قرار گرفت اما یکبار هم رئیس جمهوری به تیم امنیتی خود دستور داد تا او را آزاد گذاشته و بگذارند به کارش برسد.
منبع : ایسنا