استان یزد علاوه بر برخورداری از جاذبهها و ظرفیت های بالای تاریخی و
گردشگری که باعث افزایش قابل توجه ورود گردشگران خارجی به این دیار شده، از
تنوع بسیار زیادی در صنایع دستی بهره مند است.
اشتغالزایی بالا، کمک به افزایش صادرات محصولات غیرنفتی و همچنین رشد سرانه
تولید ملی، بخشی از ظرفیت های صنایع دستی کشور و استان است که با
وجود تحریم های سنگین و فشارهای کشورهای معاند میتواند تاثیر زیادی بر
اقتصاد پایدار کشورمان داشته باشد.
حمایت از صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور در برنامه توسعه ششم اقتصادی
کشور قادر است در 5 سال آینده شرایط را برای توسعه میان مدت و حرکت به
سوی توسعه بلند مدت و پایدار فراهم کند.
علاوه بر این با توجه به این که صنایع دستی کشورمان آمیخته با تمدن و فرهنگ
بومی ایرانی است، توسعه این بخش می تواند به عنوان پل ارتباطی بین
اقتصاد و فرهنگ و تمدن کشور مطرح شود.
یکی از راههای تامین منابع و گردش مالی گسترده حوزه صنایع دستی در گذشته
عواید ناشی از صادرات محصولات این بخش بود، ولی این رویکرد در دهههای
گذشته رو به فراموشی رفته که امید است با رویکرد جدید معاونت صنایع دستی به
ویژه در استان به روزهای اوج خود بازگردد.
در همین راستا نیز سال گذشته شاهد جهش و رشد خوب صادرات صنایع دستی استان
بوده ایم، به طوری که در این سال بیش از 17 میلیون دلار محصولات صنایع
دستی استان به 20 کشور جهان صادر شده است.
جهش و رشد صادرات صنایع دستی استان
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان
میگوید: افزایش و ارتقای صادارت میتواند یکی از مهم ترین و
ارزشمندترین فعالیتهای این معاونت باشد و یکی از راه های تامین منابع مالی
و گردش مالی در این بخش بهشمار آید.«محمدرضا دهقان مهرجردی» در این رابطه
به برنامه ها و تلاش های صورت گرفته استان در سال گذشته که شرایط رشد
قابل توجه صادرات در این حوزه را رقم زده است، اشاره و تصریح میکند: سال
گذشته ارزش وزنی صادرات صنایع دستی استان بیش از 14 هزار و 729 تن بود که
در مجموع ارزشی بالغ بر 17میلیون و 944 هزار و 717 دلار داشته است.
وی میگوید: این روند در حالی اتفاق افتاده که ارزش وزنی صادرات صنایع
دستی استان در سال قبل از آن یعنی در سال 94 معادل 3354 تن و ارزش دلاری آن
تنها 4 میلیون و 945 هزار و 900 دلار بوده است که نشان از افزایش 339
درصدی ارزش وزنی و 263 درصدی ارزش دلاری صادرات در این بخش دارد.
دهقان عمده اقلام صادراتی بخش صنایع دستی استان به لحاظ ارزش دلاری در سال
گذشته را نیز به ترتیب مربوط به شیشه های سنتی، گلیم و زیلو و بافته های
داری و غیرداری، مبلمان چوبی و نیز سفال و سرامیک ذکر می کند.
وی مهم ترین مقاصد صادراتی صنایع دستی استان را نیز کشورهای عراق،
افغانستان، ترکیه، کانادا، ترکمنستان، آلمان و انگلستان و همچنین امارات
متحده عربی، یوگسلاوی و کویت و برزیل بیان می کند.
به گفته وی، حضور در نمایشگاههای بینالمللی میلان و فلورانس ایتالیا و
جشنواره تجاری و فرهنگی صنایع دستی در کشور هلند از اقدامات معاونت
صنایعدستی استان برای شناسایی بازارهای هدف و همچنین تبلیغ و آشنایی این
کشورها با صنایع دستی استان در سال گذشته به شمار میرود.
موانع راهیابی صنایع دستی به بازارهای جهانی
معاون صنایع دستی استان به موانع راهیابی صنایع دستی به بازارهای
جهانی اشاره می کند و میگوید: هرچند صنایع دستی استان از پیشینه تاریخی
و ظرفیت های خوبی برخوردار است اما برخی چالش ها و مشکلات مانند
آشنا نبودن با بازارهای هدف، مشکلات حوزه تولید و نبود نوآوری در این بخش و
همچنین قاچاق محصولات صنایع دستی، تاثیرات سوئی در صادرات و فروش این
محصولات داشته است.
وی میافزاید: البته تحریم های اقتصادی نیز تاحدودی بازار صنایع دستی
کشور و استان را متاثر کرده به طوری که باعث شده است که محصولات و تولیدات
سایر کشورها تا حدودی جای تولیدات ایرانی را بگیرد.
دهقان عنوان می کند: با این وجود تشکیل کار گروههای تخصصی و کارشناسی
موانع راهیابی صنایع دستی کشورمان به بازارهای هدف در قالب طرح های
تحقیقاتی می تواند منجر به بازپس گیری جایگاه ایران در این بازارها و
شناخت بیشتر بازارهای هدف و رقبای این حوزه شود.
وی به نبود تعامل مناسب هنرمندان بیشتر رشته های صنایع دستی با سفارش
دهندگان و صادرکنندگان نیز اشاره و بیان می کند: در این رابطه غالبا
شاهد نبود تطابق در آثار خاص ارائهشده از سوی صادرکنندگان با سفارشات در
این حوزه هستیم.
وی با اشاره به ضعف ارتباطی اغلب هنرمندان با واسطهگران این بخش، اظهار
می کند: سیستم بازاریابی حوزه صنایع دستی نیازمند فنون خاصی است که
بیشتر هنرمندان با آن آشنایی لازم را ندارند.
دهقان مهرجردی از تاثیر سوء قاچاق صنایع دستی در صادرات و فروش صنایع دستی
اصیل خبر می دهد و در این مورد تصریح می کند: در سال های اخیر
قاچاق صنایع دستی خارجی و ارائه آنها در مراکز عرضه صنایع دستی با
وجود نظارت های میراث فرهنگی شاهد رشد بوده است.
نوآوری در ارائه صنایع دستی در قالب نمادهای یزد
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان میگوید: میراث فرهنگی
برای ارتقا و معرفی بهتر صنایعدستی به گردشگران و همچنین تبلیغ آنها در
بازارهای داخلی و خارجی، برنامه های مناسبی را اجرا کرده است و در دستور
کار دارد.
«فاطمه دانش یزدی» از مهم ترین این برنامهها به احیای رشته های صنایع
دستی بومی استان اشاره می کند و در این رابطه از فعال کردن خانه نساجی
استان و همچنین نوآوری در ارائه محصولات صنایع دستی در قالب المان ها و
نمادهای استان در قالبهای بسیار کوچک خبر می دهد که علاوه بر معرفی
بهتر صنایع دستی، خاطره حضور گردشگران در یزد را تداعی می کند.
وی عنوان میکند: قرار است با برنامه ریزی معاونت صنایع دستی استان،
صنایع دستی بومی شهرستان ها و روستاهای هدف گردشگری استان نیز شناسایی و
معرفی شود.
دانش یزدی اضافه میکند: همچنین تلاش شده با برپایی کارگاه های آموزشی
صنایع دستی با همکاری مرکز فنی و حرفهای استان، رشته های مختلف صنایع
دستی استان به علاقهمندان آموزش داده شود.
به گفته وی، سال گذشته در 13 رشته صنایع دستی استان، 2 هزار نفر آموزش
دیدهاند که در این باره تاکنون برای 200 نفر اشتغال پایدار خانگی ایجاد
شده است.
وی به برگزاری همایش ملی نساجی با محوریت معرفی «غیاث الدین نقشبند»، از
هنرمندان صاحب نام نساجی سنتی استان و کشور، اشاره و اظهار می کند: در
نظر داریم با حضور هنرمندان صنایع دستی استان در نمایشگاههای بین
المللی، صنایع دستی یزد را به جهانیان معرفی و صادرات این محصولات را
افزایش دهیم.