به گزارش تابناک خراسان شمالی از شیروان، شهرستان شیروان که در گذرگاه زائران بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) واقع شده همه ساله میزبان هزاران زائر شیفتهای است که در مسیر عبور خود مدتی را در این شهرستان سپری میکنند.
این شهرستان با داشتن 46 بقعه متبرکه مربوط به امامزادگان و فرزندان ائمه و پیامبر (ص) و نیز برخورداری از مناظر زیبای طبیعی و آب و هوای مطبوع میتواند این مسافرین را تا مدت زیادی پذیرا باشد.
آستانه مبارک امامزاده حمزه رضا (ع) فرزند موسی بن جعفر (ع) در شهر شیروان به عنوان مشهورترین و پر زائرترین بقعه این خطه شناخته شده است.
* مقبره امامزاده حمزةبن موسیالرضا (ع)
در 6 کیلومتری شمال غربی شیروان مقبره امامزاده حمزةبن موسیالرضا (ع) معروف به حمزه رضا قرار دارد که ساختمان مقبره از آثار تاریخی و پر ارزش دوره غزنویان است و مربوط به قرن پنجم هجری قمری است.
در کتاب بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران آمده است: بقعه امامزاده حمزه رضا علیهالسلام که در یک کیلومتری شمال جاده اصلی و 6 کیلومتری شیروان واقع شده است از بناهای مربوط به دوران غزنوی اواسط قرن پنجم هجری قمری به شمار میرود، این بنا که از آجر ساخته شده است بسیار مستحکم بوده و نمای آن شامل طاقنماهای بزرگ آجری است.
میر مؤلف حبیب السیر در ذکر اولاد امام موسی کاظم علیهالسلام مینویسد: آن حضرت 20 پسر و 18 دختر داشت که در بین اولاد ذکور نام «حمزه» نیز نوشته شده است.
امامزاده حمزةبن موسیالرضا (ع) برادر حضرت رضا (ع) به اتفاق برادرانش سلطان محمد عابد (ع) و زید (ع) پس از شهادت امام رضا (ع) با جمعی از شیعیان علیه خلیفه عباسی قیام کردند و در مشهد با گماشتگان مأمون به مبارزه برخاستند که پس از مدتی درگیری در قسمت غربی مشهد توسط عمال خلیفه به شهادت رسیدند.
مقبره حمزه رضا (ع) به صورت چهار گوش و دارای ابعاد 16 متر در ضلع شمالی و جنوبی و 20 متر در ضلع شرقی و غربی و گنبدی نسبتاً بلند است.
این بنا دارای یک ایوان بزرگ در ضلع جنوبی (قبله) سه ایوان دیگر در اضلاع شرقی، غربی و شمالی است که در حال حاضر از در ایوان بزرگ ضلع جنوبی به داخل حرم (8×8 متر) برای زیارت و انجام فرایض دینی رفت و آمد میشود.
ارتفاع مقبره تا زیر گنبد 7.5 متر و بلندی گنبد آن حدود 8.5 متر است که تماماً از آجر و گچ و چوب ساخته شده و گنبد آن دو لایه میباشد صندوق (ضریح) در وسط حرم به شکل مکعب مستطیل به صورت مشبک چوبی به ابعاد 3×2 متر و به ارتفاع 2 متر بر روی قبر مطهر امامزاده قرار گرفته است که در ساختن این صندوق چوبی قدیمی دقت و ظرافت به کار رفته است.
درب ورودی صندوق (ضریح) به صورت مشبک ریز از طرف ضلع شمالی صندوق است با این که اینگونه صندوقها معمولاً دارای تاریخ حک شده هستند لیکن در ضریح فوق تاریخی مشاهده نمیشود در صورتیکه ضریح هم مانند بنای مقبره مربوط به دوره غزنوی میباشد و یکی از آثار و صنایع دستی بسیار پر ارزش بهشمار میرود.
میر مؤلف حبیب السیر در ذکر اولاد امام موسی کاظم علیهالسلام آورده است: «امامزادهای در زیارت شیروان مدفون است مشهور به حمزةبن موسیالرضا علیهالسلام که بقعه چوبی دارد با دو سه طاق آجری، این بنا در سه ضلع شرقی و غربی و شمالی دارای ایوانهای تزیینی و ایوانهایی برای استراحت زوار بوده و بنا کلاً از آجر و گچ ساخته شده و فاقد هرگونه کتیبه یا کاشیکاری است».
صحن امامزاده حدود چهار هکتار و ضلع جنوبی صحن به وسیله آجر و به صورت نیمه مشبک و قوسدار به تعداد 90 عدد و در اصلی ورودی به صحن دیوارکشی شده است، قسمتی از داخل صحن قبرستان است که پیکر مطهر شهیدان در قسمت شمال غربی صحن قرار دارد.
دیگر اضلاع صحن امامزاده به مقبرههای خصوصی اختصاص دارد. در داخل صحن پیکر پاک مرحوم حضرت حجتالاسلام والمسلمین حاج شیخ ابراهیم واعظی علیهالرحمه امام جماعت شیروان و روحانی مورد تأیید مراجع تقلید قرار دارد که در تاریخ 25/6/1351 به رحمت ایزدی پیوسته است.
امامزاده حمزه رضا (ع) دارای وقفیات زیادی است؛ مقبره این امامزاده در 37 درجه و 26 دقیقه عرض شمالی و 57 درجه و 53 دقیقه طول شرقی نسبت به نصفالنهار گرینویچ قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا 1100 متر است.
* مقبره امامزاده محمدرضا (ع)
این بنای تاریخی مربوط به دوره خوارزمشاهیان است که اخیراً به طور جالبی بازپیرایی و نوسازی شده است و در روستای مشهد طرقی قرار دارد. بنای فعلی به صورت مربع مستطیل و به ابعاد 20×24 متر است که دارای ایوان ، گنبد و ضریح است.
ایوان بقعه رو به جانب جنوب قرار دارد و ابعاد آن 5×5 و ارتفاع هشت متر است و در طرفین آن دو درب به سوی شبستان بزرگ راه مییابد.
درب ورودی بقعه، چوبی و دارای کندهکاری زیبایی است که کتیبه ذیل بر آن حکاکی شده است «بانی این درب حاجی کاظمی ابن مرحوم حاج محمدخان کاظم میانآبادی».
اتاق مرقد به ابعاد 8×8 متر است که چهار زاویه آن را با استفاده از چند فیلپوش به دایره تبدیل کرده و سپس گنبد کلاه خودی بنا به قطر هفت و ارتفاع هشت متر را بر آن استوار ساختهاند.
در جانبین ایوان دو گلدسته در حال ساخت است، نمای خارجی گنبد، سیمان کاری شده و بر روی آن رنگ سبز چمنی زدهاند و نمای داخل آن گچ اندود است.
در ساقه گنبد چندین پنجره برای نورگیری طراحی شده و در مقابل ایوان نیز حوض آبی قرار دارد. در وسط بقعه صندوق چوبی مشبکی است که در سال 1284 هجری قمری ساخته شده است و در صندوق، سلام و صلوات و اشعار 14 معصوم منسوب به شیخ بهایی علیهالرحمه تا آخر کتیبه شده است.
بقعه دارای 350 هکتار زمین گندم موقوفه است. پیکر پاک 20 شهید دوران مقدس در شرق بقعه دفن شده است. این بنا به شماره 5153 به ثبت آثار تاریخی رسیده است.
* مقبره امامزاده عبدالرضا (ع)
از آثار قرن چهارم هجری قمری ثبت شده و در روستای توده شیروان بر بلندای کوهی قرار دارد که مورد اعتقاد و احترام اهالی شیروان است و اخیراً امکانات رفاهی خوبی از طرف هیئت امنای امامزاده برای مردم آماده شده است و به یک منطقه گردشگری دینی تبدیل شده است.
بقعه امامزاده در جنوب غربی روستا در بالای تپهای مشرف بر روستا بوده و با چشمانداز فوقالعادهای زیبا در 16 کیلومتری شهر شیروان واقع است. بنای اولیه مربوط به قرن چهارم هجری قمری تخریب و به جای آن بنای کنونی که شامل ایوان و گنبد و صحن و ضریح است، ساخته شده است.
اصل بنا به صورت مربع و به ابعاد 18×18 متر است و از چهار طرف دارای دری به داخل است. اما درب اصلی فعلاً از جانب شمال رو به روستا باز میشود که ایوانی در همین جهت احداث شده است.
بر فراز بقعه گنبدی شلجمی به قطر پنج و ارتفاع پنج متر قرار دارد که بر ساقهای هشت ضلعی استوار شده است. بقعه دارای بیش از سه هکتار صحن است که طرح جامع توسعه آن در حال اجراست که نقشه آن هم به تصویب رسیده و دارای هیئت امنای بسیار فعال و کوشا است.
شهرستان 156 هزار نفری شیروان دومین شهرستان پر جمعیت استان خراسان شمالی است.خبرنگار/ غلامرضا مینا