عضو هیأتعلمی دانشگاه شیراز در خصوص نمونههایی از جرم پیشگیری گفت: نمونهای از جرمهای پیشگیری که در اکثر کشورهای دنیا جرم است، درحالیکه در حقوق ایران رانندگی در حال مستی جرم نیست.
شهرام ابراهیمی 28 آذرماه، در پیشهمایش «اولین کنفرانس ملی واکاوی چالشهای مسئولیت کیفری و حقوقی در حوادث شهری» در ارتباط با ریسکهای موجود بیان کرد: بحث راجعبه ریسکهایی که علیه مالکیت و اشخاص خطراتی را ایجاد کنند، به پنج دسته ریسکهای طبیعی مانند سیل، زلزله و سوانح طبیعی، ریسکهای تکنولوژیک مثل ریسکهای صنعتی وریسکهای هستهای، ریسک حملونقل، ریسک زندگی روزانه مانند حوادث راهنمایی و رانندگی و ریسکهای مرتبط با نزاع تقسیم میشود که مسئولیت جزایی در هریک، قابلیت طرح دارد.
وی خاطرنشان کرد: حدود ۴ الی ۵ سال پیش، در یک از شهرهای فرانسه بارندگی در شهرکی کنار ساحل منجر به سیل شد. این شهرک در جایی که سالیان سال بارندگی و جزر و مد و سیل نبوده است. این شهرک برای سالمندان و بازنشستهها ساختهشده بود. در این حادثه، حدود ۱۰ مرد و ۱۶ زن و ۳ بچه جان باختند. همچنین ۴۸ مصدوم و ۳۳ بستری خسارات جانی دیگر این پرونده بودند. پرونده تشکیل شد و در نهایت رای صادر شد. بر طبق این رای، مجازات حبس دوتن از اعضای شورای شهر بدون تعلیق و حبس شهردار و معاون به ترتیب به ۴ و ۲ سال انجام گرفت.
عضو هیأتعلمی دانشگاه شیراز در توضیح جرم پیشگیری اظهار کرد: اما سوال اصلی این بود که آیا این دسته میتوانستند از این حادثه پیشگیری کنند یا خیر و مشخص شد که میتوانستند پیشگیری کنند و جرمی را به نام جرم در معرض خطر قراردادن جان دیگری پیشبینی کردند. این جرم در حال حاضر با نام جرم پیشگیری شناخته میشود و قبلاً اسامی دیگری چون جرم مانع یا جرایم بدون نیاز به نتیجه نامیده میشد. مسئول نباید منتطر بماند تا زمانی که حادثه آمد جلوی خسارات را بگیرد، بلکه باید آن را پیشگیری کنند؛ چرا که نمیتواند جامعه را از اقداماتی که آگاهانه انجام شدهاست، خلع سلاح کند.
ابراهیمی عنوان کرد: برای مثال در عروسی در برخی شهرستانها تیراندازی میکنند و متاسفانه این اتفاق افتاده است که در همان عروسی، عروس و داماد یا بیگناهان دیگری با اصابت تیر کشته میشوند.
عضو هیأتعلمی دانشگاه شیراز در خصوص نمونههایی از جرم پیشگیری گفت: نمونهای از جرمهای پیشگیری که در اکثر کشورهای دنیا جرم است، درحالیکه در حقوق ایران رانندگی در حال مستی جرم نیست. در این رانندگی، احتمال دارد که فرد نداند که باید چه کند و رانندگان دیگر نیز نمیدانند که فرد مست است. به همین دلیل در سایر کشورها اگر این فرد دستگیر شود، بدون آنکه صدمه و خسارتی وارد کرده باشد، مجرم شناخته میشود. قانونگذار کشور ما این موضوع را جرم ندانسته و تنها در صورت برخورد با دیگران، مستی را عامل مشدده میداند.
عضو هیأتعلمی دانشگاه شیراز تشریح کرد: مثال بارز رانندهایاست که از جلوی مدرسه در ساعت ۱۲ که مدرسه تعطیل میشود با سرعت ۱۰۰ کیلومتر عبور میکند. این فرد جان دیگری را در معرض خطر قرار داده است و بدون اینکه حادثهای رخ دهد، نیاز است که مجازات شود.
ابراهیمی خاطرنشان کرد: ما در این زمان نوعی کوتاهی در اندیشیدن و دورنگری و آیندهنگری را مجازات میکنیم. قبلاً در جرمشناسی راجعبه مبانی جرمشناسی جرایم عمدی نظر داده شده است، اما بهتازگی در مورد مبانی جرمشناسی جرایم غیرعمدی نیز کار میشود.
وی اضافه کرد: در برخی شهرها گفته میشود که مبانی جرمشناسیاش، خودخواهیست؛ یعنی برای مثال کسی با ماشین وانتبار میلگرد حمل میکند، با اولین ترمز این میلگردها امکان دارد به شیشه ماشین جلویی بخورد و باعث مرگ سرنشینان عقب ماشین جلویی شود، کمااینکه متاسفانه این اتفاق رخ داده است. راننده برای صرفهجویی در هزینههایش خودخواهانه جان دیگران را در معرض خطر قرار میدهد.
ابراهیمی در خصوص مفاد برنامه ملی پیشگیری از حوادث غیرقابل پیشبینی تشریح کرد: برنامهای به نام برنامه ملی پیشگیری از حوادث غیرقابل پیشبینی در نظر گرفته شد. حدود ۶ اصل حاکم بر این برنامه پیشگیری عبارتند از، لزوم شناخت عمیق از خطرات محلهای آسیبپذیر تا بتوان زودتر از آثار زیانبارشان کاست. مراقبت، پیشبینی و هشدار که اجازه میدهد متناسب با نوع حادثه شهروندان را آگاه کرد. اطلاع رسانی پیشگیرانه و آموزش شهروندان، توجه به ریسک آمایش سرزمینی و شهرسازی که ما در روستاها برنامه هادی و در شهرها برنامه توسعه داریم که به طور دقیق بیان میکند که چه ساختوسازهایی قرار است در هریک انجام شود، کاهش آسیبپذیری در ساخت وسازها و آمادهسازی و مدیریت پس از بحران از آن جملهاند.