حدود ۳۳ هزار اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی در ایران شناسایی و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و تاکنون ۲۴ اثر تاریخی ملموس و 13 اثر ناملموس ایران در فهرست آثار جهانی ثبتشده است و سالیانه افزایش مییابد.
از حدود شش هزار اثر تاریخی و فرهنگی شناساییشده استان یزد، یک هزار و ۸۵۰ مورد تاکنون در فهرست آثار ملی قرار گرفت و سالیانه رو به افزایش است و سهم آثار ناملموس جایگاه خود را دارد که نیازمند حمایت و معرفی است.
هنوز چند ماهی از ثبت ملی روش پخت قهوه یزدی نمیگذرد که خبر ثبت ملی چند اثر ناملموس دیگر ازجمله آش معروف یزدیها با قدمت 500 ساله منتشر شد.
علیاصغر صمدیانی معاون میراث فرهنگی در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان یزد در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در یزد گفت: آش معروف یزدیها با قدمت 500 ساله معروف به «شولی یزدی» در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
وی افزود: شولی یزدی معروفترین آش یزدی در عموم میهمانیهای مردم یزد پخته و مصرف میشود و این آش عموماً عصرها بهعنوان میان وعده استفاده میشود و جنبه وعده غذایی ندارد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان یزد، تصریح کرد: این آش خواص درمانی بسیاری دارد و مردم یزد در فصول مختلف و برای درمان بیماریهای مختلف از شولی با چاشنیهای مختلف و سبزیها مختلف استفاده میکنند.
صمدیانی اظهار کرد: در تابستانهای گرم و خشک یزد، شولی را با مقداری نخود سالم یا نیم کوب و با طعم سرکه و شیره (شکر) و در زمستانهای سوزناک و مرطوب آن را با برگ چغندر بهجای اسفناج و یا شلغم طبخ میکنند و گاهی کدو زرد و یا رب انار نیز برای چاشنی اضافه میشود.
وی ادامه داد: استان یزد تنوع غذایی بالایی با توجه به اقلیم و آبوهوایش دارد که آشها، ازجمله این غذاهای مقوی و لذیذ به شمار میآیند.
*خواص شولی یزدی از نظر پزشکان
ابتدای هفته جاری، محمدرضا دهقانی معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی یزد درباره مواد غذایی مفید برای پیشگیری و یا بهبود بیماری کرونا از شولی یزدی نام برد که تصمیم گرفتیم دراینباره بیشتر اطلاعرسانی کنیم.
این آش به علت داشتن ویتامینهای A، E، C، لوتئین و زآگزانتین خاصیت آنتیاکسیدانی دارد بنابراین سیستم ایمنی بدن را در مقابل بیماریها بهخصوص کرونا که این روزها بسیار گفته میشود؛ تقویت میکند و به افراد توصیه میشود که سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنند.
باوجود آهن، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، اسیدفولیک، ویتامینهای B و K تعداد گلبولهای قرمز خون را افزایش میدهد و نقش مؤثری در درمان کمخونی کودکان و تقویت رشد آنها دارد.
شولی به علت وجود بتالین به کاهش علائم گواتر کمک و کمکاری تیروئید را هم درمان میکند و تأثیر چشمگیری در سلامتی سیستم قلبی و عروقی بدن دارد و علت داشتن فیبر فراوان به بهبود عملکرد رودهها، هضم بهتر غذا و رفع یبوست کمک میکند.
گفتهشده است شولی قند، فشار و چربی خون را کنترل میکند و نیز نقش مؤثری در تقویت حافظه و استخوانها، رفع درد و ورم معده، درمان و بهبود کبد چرب، سرماخوردگی، شادابی و طراوت پوست و مو، افزایش اشتها و سوختوساز بدن دارد.
شولی باوجود مایعات زیاد، آب مورد نیاز بدن را تأمین میکند که ازجمله راهکارهای مقابله با یبوست است و به همین دلیل افراد نباید نگران زیادهروی در مصرف آن باشند.
*روش پخت و مواد لازم برای پخت شولی یزدی
در کتاب فرهنگعامه مردم استان یزد به نویسندگی معصومه رمضان خانی، انواع آش و شولی های یزدی آمده است.
چغندر و یا شلغم را بهصورت خلالی برش میدهیم و به همراه عدس و سبزی خورد شده که شامل مقداری سبزی آش بهاضافه مقدار بیشتری شوید و یا برگ چغندر و اسفناج را روی اجاق میگذاریم تا بپزد.
چند عدد پیاز را با مقداری روغن که بیشتر با توجه به خواص آن روغن کنجد توصیهشده است با شعله ملایم سرخ میکنیم و سپس ادویه مخصوص آش یعنی زردچوبه، نعناع خشک و مقداری زیره سبز یا سیاه بهدلخواه اضافه میکنیم.
پس از افزودن پیازداغ به آش و برای کشدار شدن آش مقداری آرد گندم سبوسدار و یا آرد نانوایی را با توجه به ظرف آش از چند قاشق تا یک لیوان آرد را در مقداری آب جوش مخلوط میکنیم و آن را هم میزنیم تا گلولهای باقی نماند و از یک صافی عبور میدهیم و به آش اضافه میکنیم و مرتب هم میزنیم تا بوی خامی آرد تمام شود و یا شعله را بسیار کم میکنیم و هرچند دقیقه یکبار آن را هم میزنیم تا آش جا بیفتد.
آش یزدی نباید زیاد غلیظ باشد بلکه با توجه به اسم آن «شولی» یا «شُلی» باید از آش رشته رقیقتر و مثل آش جو باشد.
چاشنی اصیل آش شولی یزدیها مقداری انواع سرکه طبیعی و یک یا دو قاشق شکر است که طعم این آش را با تمام آشهای ایرانی متفاوت میکند و برخی نیز از رب انار یا قرهقروت بسیارترش که مخصوص شولی یزدی است استفاده میکنند.