رودخانه پرجوش و خروش کرج که ارمغان آن زندگی در جاده پرپیچ و خم مسیر کرج - چالوس بود، این روزها حال خوشی ندارد و از آلودگی ها به ستوه آمده است.
رودخانه کرج که یکی از چهار رودخانه حفاظت شده کشور است، این روزها حال خوبی ندارد، زیرا شاهد بی ملایمتی مردمانی است که رزق و روزی شان را از همین رودخانه می گیرند.
گرچه این رودخانه با منابع آلوده کننده بسیاری مواجه است اما شاید بسیار عجیب باشد که بگوئیم، سال هاست که با معضلی به نام فاضلاب انسانی هم روبرو است.
رودخانه کرج از کوه های سر به فلک کشیده رشته کوه های البرز در شمال کشور ایران سرچشمه گرفته و در انتها به دریاچه نمک واقع در نزدیکی شهر قم وارد می شود.
این رودخانه قبلا تمامی باغات شهر کرج و منطقه ییلاقی سرحد آباد و شهر شهریار و ساوجبلاغ را آبیاری می کرد، ولی در چند سال اخیر به دلیل رشد بی رویه کلان شهر تهران میزان عمده آب این رودخانه برای مصرف شرب به تهران منتقل می شود.
اما اکنون از این رودخانه پرجوش و خروش بعد از بیلقان فقط رودخانه کم جانی مانده که شاید فقط در محدوده کرج آن هم در فصل زمستان آثار کمی از آن مثل باریکه ای از آب را ببینیم.
چیزی که اکنون بیش از پیش حال این رودخانه را خراب می کند، نامهربانی مردمانی است که زندگی شان وابسته به این رودخانه است.
آبگیر بیلقان هر روزه بخصوص در روزهای نزدیک عیدنوروز شاهد میهمانان ناخوانده ای می شود که حتی نفس این آبگیر را می گیرند.
منظور همان زباله هایی است که توسط مردم به خصوص ساکنان روستاهای حاشیه رودخانه به دل آب انداخته می شود تا خانه های خود را سبک کنند.
با حضور در کنار این آبگیر می توانیم انواع و اقسام زباله ها و حتی وسائلی نظیر پتو و لباس گرفته تا واکس مو را مشاهده کنیم.
معاون حفاظت محیط زیست استان البرز و رئیس اداره شهرستان کرج در خصوص وضع آلودگی این رودخانه گفت: حفاظت شده بودن این بار را به دوش ما گذاشته که بیش از پیش از این گوهر گرانبهائی که در کنار شهرمان وجود دارد، حفاظت کنیم.
حمیدرضا لشگری افزود: رودخانه حفاظت شده کرج به دلیل تلاطم بالا و جوش و خروشی که دارد، خداوند خاصیت خوپالائی را با اکسیژن موجود در آب به آن داده است ولی باز هم مردمان به حدی با این رودخانه بد رفتار کرده اند که این ویژگی خدادادی را نیز تاحدی از آن گرفته اند.
وی اظهار داشت: پارامتر اساسی نگران کننده در رودخانه کرج فاضلاب های انسانی هستند، زیرا فاضلاب های شیمیایی که ناشی از صنعت است در این بخش نداریم.
به گزارش ایرنا وی اصلی ترین منابع آلاینده این رودخانه را آلوده کننده های مسکونی و روستاها دانست و گفت: آلایندگی این منابع سه دسته هستند که یکی فاضلاب های بهداشتی که باکتری و انواع ویروس ها را داخل رودخانه می کند و دوم آلودگی ناشی از شست و شو و شوینده ها است و سوم آلودگی های نفتی است.
لشگری افزود: متاسفانه درمنطقه جاده کرج- چالوس مصرف انرژی با نفت و گازوئیل است که در منبع های قدیمی نگهداری می شوند که در هنگام تخلیه و ذخیره آن بارها شاهد پخش آلودگی نفتی در رودخانه بوده ایم.
وی اضافه کرد: تخلیه و نگهداری غیراستاندارد این سوخت ها باعث می شود که در آبگیر بیلقان شاهد جمع شدن لایه ای از مواد نفتی بر روی آب باشیم که در این مواقع مدیریت آبگیر، آب را قطع می کند تا به سمت تهران هدایت نشود.
این مقام مسئول ادامه داد: در سال جاری از ابتدای سال حدود 14 بار آلودگی نفتی را در این رودخانه شاهد بودیم که منشاء اصلی آن ویلاها و نشت تانکرهای آنان بوده ولی سیل سیجان در سال جاری نیز مزید برعلت شده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کرج گفت: در اثر این سیل حدود 100 خودرو به داخل رودخانه افتادند که وجود بنزین و روغن موتور و... در داخل این خودروها منجر به آلودگی نفتی بیش از همیشه این رودخانه شد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست استان البرز آلوده کننده دیگر این رودخانه را زباله های خانگی دانست و گفت: در جاده کرج- چالوس حدود 80 روستا وجود دارد ولی روستاهای تاثیرگذار در آب این رودخانه که یا در حاشیه رودخانه و یا در نزدیکی سرچشمه های آن هستند حدود 50 روستا است.
وی افزود: متاسفانه مردم این روستاها به دلیل ضعیف بودن جمع آوری پسماند و زباله در این مناطق، زباله هایشان را به زعم خودشان به راحت ترین صورت از منازلشان دور می کنند که همان انداختن زباله هایشان در رودخانه به خصوص در ایام خانه تکانی نزدیک ایام عید نوروز است بطوریکه که حتی واکس مو که حاوی روغن و مواد شیمیایی هم هست در این آب ها دیده می شود.
لشگری بیان کرد: برای رفع این معضل براساس مصوبات شورای امنیت ملی بایستی تمام روستاهای حوزه آبریز رودخانه مجهز به سیستم جمع آوری فاضلاب و تصفیه خانه شوند که تاکنون این کار انجام نشده است.
وی اظهار داشت: تاکنون فقط سه روستا و شهر آسارا به این سیستم مجهز شده اند و دو روستا هم در حال احداث این سیستم هستند و مابقی روستاها یا به طور مستقیم فاضلابشان را داخل رودخانه می کنند و یا فاضلاب هایشان به چاه ریخته می شود که در نهایت آب این چاه ها نیز به سوی رودخانه هدایت می شود.
لشگری وجود واحدهای خدماتی پذیرایی در حاشیه این رودخانه را نیز یکی دیگر از عوامل آلایندگی رودخانه دانست و گفت: در حاشیه رودخانه و محور کرج- چالوس حدود 170 مرکز پذیرائی مستقر است ولی آلایندگی آن ها به اندازه واحدهای مسکونی نیست.
وی افزود: این مراکز به عنوان جذب گردشگر باعث آلودگی پسماند می شوند و گردشگران این مکان ها پسماند را در محل رها می کنند.
وی ادامه داد: سپتیک های این واحدها برای فاضلاب ها کارائی لازم را ندارد که راهکار آن ها ایجاد سیستم های جمع آوری فاضلاب است که در برنامه کاری ما الزام آن ها به استاندارد نمودن فاضلاب در محل به صورت لوکال است.
لشگری بیان داشت: این موضوع یک گیر کوچک دارد که مشکل این است که این واحدها بعضی ها مجاز نیستند و در حالیکه خیلی از این واحدها در حریم کیفی کمی و بستر رودخانه هستند و وقتی می خواهیم به این ها بگوئیم دستگاه تصفیه فاضلاب نصب کنند یعنی به آن ها مجوز داده ایم.
وی گفت: از معاونت عمرانی استانداری که پیگیر اجرای مصوبات شورای عالی امنیت ملی جدید هستند خواسته ایم تعیین تکلیف کنند و در کنار آن تمامی 170 واحد خدمات پذیرائی را در جدولی با جی پی اس و وضعیت پساب به امور آب فرستاده ایم که بگویند که در حریم کمی و کیفی یا بستر رودخانه هستند یا نه؟
وی افزود: امور آب یک فرصت یک ماهه از ما خواسته اند که بعد از این که محل استقرارشان مشخص شد و مجوزشان مشخص شد قرار است برای آن ها تصمیم گیری شود زیرا ساخت و ساز در حریم کمی و کیفی غیرقانونی است و باید تخریب شود.
وی گفت: حتما بحث فاضلاب آن ها را تا به نتیجه رسیدن پیگیری می کنیم و نیاز است هیات دولتی اعتباری برای آن ها یا یک تصمیم گیری قطعی داشته باشد.
لشگری افزود: برای صاحبان واحدهای خدماتی پذیرائی کارگاه آموزشی گذاشته ایم و آن ها آمادگی دارند که به صورت جمعی شبکه جمع آوری فاضلاب ایجاد کنند و آن ها مشکلی برای استاندارد نمودن پساب و پسماند و مدیریت فاضلابشان ندارند.
وی به دیگر منابع آلوده کننده آب رودخانه در این محور اشاره کرد و اظهار داشت: واحدهای مسکونی غیر از فاضلاب انسانی و پسماندها، آلوده کننده ی دیگر به نام چربی ها و شوینده ها را وارد آب می کنند.
وی گفت: همچنین صنوفی مثل ماست بندی ها نیز در این مسیر فاضلاب دارند که اخطار داده ایم که فاضلابشان را تصفیه کنند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کرج افزود: مورد دیگر گورستان ها هستند که غسل می دهند و همچنین کشتارگاه های سنتی هم شناسایی شده اند که همه از نظر ما منابع آلایندگی رودخانه هستند.
وی یکی دیگر از آلوده کنندگان این رودخانه را گردشگران و مسافران که در حاشیه رودخانه اتراق می کنند دانشت و افزود: نبود کمپین مناسب برای استقرار این مسافران یکی از عوامل بروز این مشکل است ولی مردم ما می توانند با دریافت آموزش های مناسب حامی اصلی محیط زیست و رودخانه باشند به شرط اینکه بدانند چگونه می توانند بهره برداری پایدار داشته باشند نه لحظه ای.
وی تاکید کرد:رودخانه کرج در حالی با آلودگی های زیست محیطی دست وپنجه نرم می کند که مسئولان و متولیان امر هنوز به این نتیجه نرسیده اند که حیات رودخانه را نجات دهند و با نهایت تاسف باید گفت؛ تداوم این بی توجهی ها خشک شدن این شریان حیات بخش در آینده ای نزدیک را به دنبال دارد.
وی گفت: در پایان نباید از خاطر بُرد که طبیعت زیبا و بکر جاده کرج - چالوس، وجود روستاهای آباد و سرسبز در این جاده، وجود جاذبه های گردشگری فراوان که در هر فصل پای گردشگران زیادی را به اینجا می کشاند همه و همه تحت تأثیر رودخانه کرج است که اگر این رودخانه نبود از آبادانی این منطقه هم خبری نبود رودخانه ای که به زیستگاه اصلی ماهی خال قرمز شهرت دارد و منبع مهم تأمین آب شرب شهر تهران و کرج است.
