بازار بزرگ تاریخی تبریز؛ تحت عنوان (مجموعه بازار تبریز) به شماره ۱۰۹۷ در مورخه ۲۵/۶/۱۳۵۴، به ثبت آثار ملی رسیده است. مجموعه حاضر با بررسی و پیگیری های مستمر سازمان میراث فرهنگی و با تشکیل کارگروه ویژه جهت تدوین پرونده ثبت جهانی، موفق شد با سه معیار(معیارهای II- III–IV) در نهم مرداد ماه ۱۳۸۹ خورشیدی در نشست سی و چهارم (۳۱july/2010 میلادی ) با شماره ۱۳۴۶ تحت عنوان ( مجموعه بازار تاریخی تبریز–Tabriz Historic Bazaar Complex) به عنوان دوازدهمین اثر جهانی کشوردر فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت برساند.
بنیان اولیه بازار تاریخی تبریز به صدر اسلام بر می گردد که گواه این مطلب واقع شدن مسجد جامع کبیر شهر در همجواری بازار می باشد. در این میان گذر جاده ابریشم از شهر و بازار تبریز، اهمیت موضوع را به اثبات می رساند.
مجموعه بازار تاریخی تبریز با مساحتی بالغ بر ۲۷ هکتار، به عنوان یک بلوک شهری و کامل ترین سازمان اجتماعی در بازارهای ایران، در آذربایجان شرقی و در مرکز بافت تاریخی- فرهنگی شهر تبریز قرار گرفته است که مهمترین رکن بافت می باشد، و مدیریت اجتماعی آن به عنوان تنها مدیریت اجتماعی کامل بازارها، همچنان حاکم بر فعالیتهای آن است.
بازارتبریز عالی‌ترین فضای معماری و عملی‌ترین مرکز برای تجارت و کسب و کار بوده و در واقع بهترین مرکز برای تولید و توزیع محصولات و انجام معاملات است. فعالان بازار نیز علاوه بر رفتار اقتصادی، بسیاری از رفتارهای فرهنگی را از نسلی به نسلی و از قومی به قومی دیگر انتقال می‌دهند و سبب انتقال و یا اشاعه فرهنگی می‌شوند.
بازار تبریز بزرگترین اثر ثبت شده کشور و وسیعترین مجموعه مسقف و به هم پیوسته آجری جهان می باشد.
مجموعه بازار تاریخی تبریز شامل زیر مجموعه های مختلف تجاری، مذهبی، فرهنگی و بهداشتی و ورزشی و سکونت برای تجار دیگر شهرها در خود بازار و خانه های تاجران مقیم در اطراف بازار بوده است. در چنین مجموعه ای چگونگی ارتباط عناصر مجموعه با یکدیگر حائز اهمیت می باشد.
اغلب مورخین و جهانگردان که از قرن چهارم هجری تا عهد قاجار از تبریز دیدن کرده اند اسناد و مدارک مهم و با ارزشی را درباره بازار و وضعیت اقتصادی تبریز از خود بجا گذاشته اند. از شخصیت های فوق می توان به مقدسی، یاقوت، مارکوپولو، ابن بطوطه، حمدا… مستوفی، کلاویخو، جان کارت رایت انگلیسی، شاردن و جملی کارری و… اشاره کرد.
برخی از عناصر تشکیل دهنده مجموعه بازار تاریخی تبریز عبارتند از: حجره، کاروانسرا، تیم و تیمچه ،راسته بازار، چهار سوق ، دالان، بازار، میدان، بازارچه، دروازه، مسجد، بقعه، مدرسه، زورخانه ، کتابخانه، پل بازار، گذر، موزه، خانه، حمام و یخچال می باشد.