به گزارش تابناک
یزد،تاریخ باشکوه شهرستان مهریز نشان از قدمت دیرینه و بسیار قدیمی این منطقه از استان یزد می‌دهد که در جای جای این شهرستان هنوز هم میتوان آثار و ابنیه گرانقدری را از آن زمانها مشاهده کرد.
شهرستان مهریز با وسعت 14 هزار و 684 کیلومترمربع در 30 کیلومتری شهرستان یزد قرار دارد.
این شهرستان دارای یک بخش مرکزی و پنج دهستان به نامهای ارنان، بهادران، تنگ چنار، خورمیز و میانکوه است
بنای شهرستان مهریز را به «مهرنگار» دختر «انوشیروان» نسبت دادهاند به طوری که میگویند وی دستور مي‌دهد که قنات‌هايي در منطقه ایجاد شوند كه با طي مسير كمتري به مظهر خود برسند.
پس از آن كه اين قنات‌ها موجبات آباداني قصبه يا ناحيه مربوطه را فراهم آوردند، فرمانبرداران شاهزاده، آبادي جديد را «مهرگرد» ناميدند. عنوان مهرگرد در گذشت زمان به «مهريجرد» تبديل شد و امروزه مهريز خوانده مي‌شود.
این تاریخ باشکوه نشان از قدمت دیرینه و بسیار قدیمی این منطقه از استان یزد می‌دهد که در جای جای این شهرستان هنوز هم میتوان آثار و ابنیه گرانقدری را از آن زمانها مشاهده کرد. همچنین خورمیز از توابع مهریز را به نام «هرمیز» برادر او و دژ دفاعی آن را نیز منسوب به او میدانند.
بلندترین نقطه مهریز را میتوان در ارتفاعات غربی و جنوب غربی شامل امتداد رشته کوه شیرکوه، کوه لاخسه، کوه مدوار و کوه سیاه دانست که اغلب جویبارهای فصلی از سرچشمههای ارتفاعات این شهرستان است.
وجود بناهای تاریخی مانند بناهاي باستاني محوطه غربال بيز اشكاني، قلعه خورميز ساساني، قلّاع و كاروانسراهاي دورههاي مختلف معماري اسلامي که سیر تحول و دورههای معماری را در این شهر معرفی می‌کند، همه و همه، دال بر غنای فرهنگی و پیشینه آباد تاریخی این منطقه است.
وجود بناهاي باشكوه اقتصادي(كاروانسراها، باغها و غیره)، سياسي، نظامي(عمارات اربابي، قلاع روستايي عظيم و غیره)، مذهبي(مساجد، قدمگاهها، حسينيهها و غیره)، تدافعي - ديده باني (برجهاي ديدهباني) و سازههاي عظيم خشتي - آجري زيادي كه در سطح اين شهرستان پراكندهاند،خود گواهي بر عمران و آباداني اين منطقه در گذشته است.
از مهمترین آثار تاریخی موجود در مهریز میتوان به موارد زیر اشاره کرد؛
باغ پهلوانپور:
از بناهای تاریخی‌اي که طبیعت و هنر معماری را در کنار هم به خود اختصاص داده، باغ «پهلوانپور» است. قسمتهایی از این بنا در اواخر دورهی قاجار ساخته شده و بخشهای دیگری از آن به دستور «علی پهلوان» بنا شده که قدمتی 100 ساله دارد.
زمستان‌‌خانه، کوشک، برج گلین حفاظتی، عمارت سرایداری، کارگاه ریسندگی سنّتی و غیره، قسمتهای دیدنی این عمارت است.
قنات «حسنآباد» مهریز به صورت دائمی، در این باغ جاری است و این باغ به عنوان یکی از باغ‌های ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو درسال 1390 به ثبت رسیده است.
مجموعه مهر پادین:
تک منار تاریخی از مسجد جامع مهر پادین است. با آن که مسجد در طی قرون، تحت مرمّت قرار گرفته اما منارهی آن به همان صورت کهن پا برجاست و بر آن، کتیبهای به خط نسخ نوشته شده که معلوم می‌کند سازنده آن «محفوظ بن محمّد بن الحاج... الدّین علی» در قرن هشتم هجری است.
کوه ریگ:
این تفرّجگاه زیبا از انباشت ماسههای بادی در دامنهی کوه تشکیل شده است. وجود یک آب انبار قدیمی و برج کبوتر در کنار آن، از جاذبههای دیگر این منطقه است.
نقوش تخته سنگ ارنان:
تخته سنگ ارنان و نقشهای آن یکی از دستاوردهای هنری کهنسال است. این تخته سنگ در نگاه اولیه دو صحنه مجزای شکار را مجسم می‌کند که در سمت راست و قسمت بالای سنگ، تصویر بزرگی از هجوم حیوان درنده و انسانی روبروی آن حیوان که احتمالاً مورد حمله واقع شده است. در پشت سر حیوان مردی نیزه به دست با خصوصیات بدنی مخصوصی به حیوان حمله کرده است و نیزه خویش را در بدن حیوان فرو برده است.
آنچه برای بیننده قابل توجه است، شیوه زندگی ترسیم شده در این تصاویر و این که انسانهایی با تاریخ طولانی در این منطقه و سرزمین از استان یزد زندگی میکردهاند.
با توجه به بررسیهای باستان شناسی بعمل آمده در منطقه ارنان، تاریخچه و قدمت این آثار که مربوط به قدیمیترین نقوش آن است احتمالاً به عصر آهن یعنی1500 سال پیش از میلاد مسیح برمیگردد و قدمت جدیدترین آنها که با خطوط اسلامی توأم است، مربوط به سال 713 هجری قمری و بنا به اظهارات باستان شناسان، این نقوش مربوط به نوعی هنر تفننی و سرگرم کننده برای چوپانان و شکارچیان به هنگام گذر و یا اقامت فصلی در این منطقه میشوند.