اس
- سیصد یک سامانه سیار دفاع موشکی سطح به هواست که به رادارهای قدرتمند با سرعت
بالا و نیز موشک های دوربرد مجهز است. این سامانه قادر است تا هواپیماها و اشیا
پرنده را در یک محدوده وسیع هدف قرار دهد. ( بسته به شعاع مورد نظر، منطقه مرگبار
تحت پوشش این سامانه می تواند از مساحت ایالت نیوجرسی آمریکا هم بزرگتر باشد و این
در حالیست که محدوده ردیابی و شناسایی آن از این مقدار هم بزرگتر است. ( در ناتو
به این سامانه موشکی اس ای - 10 SA-10 می گویند. سالهاست که مطالعه عملکرد این
سامانه و راه های مقابله با آن در اروپا ادامه دارد . اگرچه ناتو واهمه ای از این
سامانه ندارد ولی به اس - 300 به عنوان یک سامانه موشکی مرگبار سیار بسیار دقیق به
دیده احترام می نگرند).
تصمیم روسیه مبنی بر فروش سامانه های اس - 300 به ایران به سه دلیل معامله
بزرگی محسوب می شود:
1- این تصمیم بیانگر تغییری بنیادین و اساسی در موازنه
قدرت نظامی در منطقه به شمار می رود. بیش از یک دهه بود که آمریکا و متحدانش قادر
بودند تا در آسمان های منطقه خاورمیانه با آزادی عمل کافی وارد عملیات شوند.
نیروهای دوست می توانستند بر روی حمایت های هوایی و آزادی مانورها حساب کنند .
نیروهای متخاصم نیز خود را در برابر نظارت و حملات از هوا آسیب پذیر می دیدند و
بدین ترتیب گزینه های آنها هر چه بیشتر محدود می شد و برخی از آنها به این نتیجه
رسیده بودند که نمی توانند از طریق توسل به نیروی نظامی به اهداف مورد نظر خود دست
یابند. ) نیروی نظامی که اغلب بدان به عنوان نیروی بازدارنده اطلاق می شود ). این
مورد به ویژه در خصوص ایران مصداق داشت چرا که سامانه پدافند هوایی آن به علت اعمال
تحریم ها به شدت دچار مشکل بود . ولی با ورود سامانه های دفاع موشکی اس - 300 این
فرایند به طور کامل تغییر خواهد کرد.
سامانه های اس - 300 دیواری در آسمان
محسوب نمی شوند. اگر بخواهیم می توانیم به این سامانه حمله کنیم و آن را شکست دهیم.
با این همه انجام چنین کاری مستلزم تلاشی بسیار بزرگتر و پر خطر تر خواهد بود که
البته هزینه های زیادی را نیز تحمیل خواهد کرد. اخیرا شاهد بحث هایی در زمینه حملات
احتمالی و بالقوه به تاسیسات هسته ای ایران بودیم ، که برخی چنین استدلال می کردند
که قابلیت های این کار به نسبت محدود خواهد بود و برخی دیگر دیدگاه هایی مخالف این
نظر مطرح می کردند. ولی با ورود سامانه های اس - 300 دیگر این بحث ها را باید خاتمه
یافته تلقی کرد. چرا که غلبه بر این نوع سامانه دفاع موشکی مستلزم استقرار حجم
وسیعی از امکانات هوایی ، دریایی و زمینی شامل برخی از توانمندترین و گران ترین
هواپیماها و موشکها خواهد بود.
بدین ترتیب نیروها و تجهیزات ما در معرض خطر
بزرگتری قرار می گیرند و صد البته تکمیل و اجرای کامل چنین عملیاتی به مراتب
دشوارتر و زمان بر تر خواهد بود.
2-
این تصمیم نشانه ای از تسریع هرچه بیشتر اشاعه و گسترش سامانه های « ضد دسترسی/
محدودیت حوزه دسترسی» یا A2/AD خواهد بود :
در سال 2003 ، سه تن از
کارشناسان به نام های اندرو کریپنویچ ، بری واتس و رابرت وورک در قالب مقاله ای
مطالعاتی که توسط مرکز تحلیل های راهبردی و بودجه ای منتشر شد ، درباره گسترش
تهدیداتی مانند اس - 300 هشدار داده بودند . انها چنین استدلال کرده بودند که با
دستیابی کشورهایی مانند ایران و کره شمالی به این سامانه ها، آمریکا ناچار خواهد
بود تا رویکرد خود را در تبیین قدرت نظامی تغییر دهد. آن روز ظاهرا فرا رسیده است.
به همین دلیل است که بسیاری از مقامات از جمله وورک- که هم اکنون در سمت معاون وزیر
دفاع آمریکا خدمت می کند- خواستار توسعه رویکرد های نوین فناورانه به منظور مقابله
با سامانه های تسلیحاتی پیشرفته مانند اس - 300 شده اند. برخی می گویند این تلاش
با هدف مستقیم بر ضد چین صورت می گیرد ولی اشاعه این سامانه از نحوه گسترش فضا و
عملکرد سامانه های A2/AD حکایت دارد.
3- فروش سامانه های اس - 300 به
ایران بیانگر بازگشت دوران رقابت های ژئوپولیتیک به منطقه است:
شاید هرگز
دوست نداشته باشیم به روزهایی بازگردیم که در آن به هر دستاورد علمی در جهان باید
در سایه رقابت سیاسی با ابر قدرت دیگر نگریسته می شد. در هر حال به خوبی روشن است
که روسیه به جهان از همین دریچه و لنز می نگرد. اعمال تحریم های غرب بر ضد روسیه
در واکنش به دخالت های مسکو در اوکراین- هزینه های چشمگیر و زیادی بر دوش اقتصاد
روسیه تحمیل کرده است و موجب تشدید هر چه بیشتر تنش میان مسکو و غرب شده است.
امروزه به نظر می رسد دامنه های این تنش به وضعیت ایران کشیده شده است. با فروش
آتی این سامانه های موشکی پیشرفته به ایران ، ظاهرا روسیه برای افزایش هزینه های
غرب در صورتی که دخالت نظامی در این قضیه را لازم بداند ، راهی مناسب پیدا کرده
است.
یک نتیجه گیری نهایی:
راه ضروری برای کسب آمادگی و مقابله با تهدید
اس - 300 دقیقا مقابله با پیامدهای منفی ناشی از کاهش بودجه نظامی مصوب سال 2013 و
نیز محدودیت های بودجه ای مصوب سالهای 2014/ 2015 است. اخیرا دبورا جیمز وزیر
نیروی هوایی آمریکا اعلام کرد نیمی از پیکره یگان های رزمی نیروی هوایی ، از سطح
آمادگی لازم برای جنگ های تمام عیار و هدف زنی بالا برخوردار نیستند. و با توجه به
اشاعه فناوری های نوین تسلیحاتی مانند فروش سامانه های اس - 300 روسی به ایران ،
آمار و ارقام نیروی هوایی در این خصوص چندان دلگرم کننده و راضی کننده به نظر نمی
رسند.