به گزارش تابناک یزد،آیین هیرمبا (hirombā) همان جشن سده و از آیین های سنتی و کهن ایرانیان است
که در شریف آباد اردکان براساس گاه شماری قدیم (بدون کبیسه) در روز اشتاد
(راستی) و ماه آذر قدیم که به معنی آتش است (100 روز مانده به نوروز)
برگزار می شود.
البته چند سالی است که به دلیل واپس نشینی یک روز در هر
چهار سال آن (گرفته نشدن کبیسه) و بیم رسیدن آن به جشن نوروز، به طور ثابت
در روز 26 فروردین برگزار می شود.
واژه هیر به معنی آتش است و می توان
آن را به جشن سده نسبت داد و با توجه به جزئیات آیین، همازوری، همدلی و
پایداری همگان را با آتشکده محل نشان می دهد، از این رو هیرمبا را می توان
اینگونه معنی کرد: «آتش افزون باد یا آتش پایدار باد».
در آغاز این
آیین، عصر روز ارد و آذرماه به زیارت پیر هریشت می روند و شب را در آنجا به
سر می برند و بامداد روز بعد یعنی اشتاد به کوه های اطراف پیر حرکت کرده
هیزمهای خشک را که غیزل می گویند جمع آوری می کنند که شاید تا نیمروز به
طول انجامد.
البته تعدادی نیز نذورات و خیراتی را که در نظر گرفته
انجام می دهند و خلاصه همه شرکت کنندگان را با نان، شیر، پشمک، سیرگ،
آبگوشت، خورشت و... پذیرایی می شوند.
پس از صرف ناهار گرد هم جمع می
شوند و سخنرانی می کنند، از کسانی که خیرات انجام داده و به هر دلیلی
همراهی و کمک کرده به نیکی یاد می شود و همه در جریان امر قرار می گیرند و
در مورد کسانی که برای نخستین بار شرکت کرده اند آیین چوب زنی اجرا می شود،
شیرینی و شربت پخش می شود، سپس بار سفر می بندند و به سمت شریف آباد حرکت
می کنند.
غیزل را نیز با خود می برند و البته هر خانه ای نیز مقداری
هیزم به آن اضافه می کند. در یک میدان کوهی از هیزم انبار می شود و هنگام
غروب تعدادی از مردان در کنار هیزم حلقه زده، فردی با صدای بلند افراد نامی
و دینداران شریف آباد که جهان را بدرود گفته اند یاد می کند و در پاسخ،
فرد دیگری می گوید خدایش بیامرزد و گروهی با صدای بلند می گویند هیرمبا
(شاید به این معنی باشد که مهر و دوستی ها ادامه دارد و پایدار است).
در
پایان توسط موبد محل که آفرینگان آتش به دست دارد و اوستا را زمزمه می کند
آتش هیرمبا روشن می شود و همه شادی کنان در اطراف آتش با دلهایی پر از مهر
و دوستی، با اندیشه و گفتار و کردار نیک به نماز ایستاده و از اهورامزدا
در خواست دارند و بعد کمی از این آتش را به خانه ها برده و روز بعد به
آتشکده برگشت می دهند.
این جشن در روزهای آسمان، زامیاد و مانتره سپند
ادامه دارد که به انجام نذورات و دادن شیرینی و... در منزل خود و یا آتشکده
محل می پردازند و در مجموع پنج روز به طول می انجامد.
شریف آباد در جنوب شرقی اردکان قرار دارد و در گذشته روستایی جدا از شهر بوده اما اکنون یکی از محلات شهر اردکان است.
برخی
بنای آن را پیش از بنیان اردکان و نام بنیانگذار آن را شهریار زرتشتی می
دانند و می گویند نام پیشین آن شهریار آباد بوده که سپس به شرف آباد و
شریف آباد دگرگونی یافته است و دلیل آن را بودن زیارتگاه‌های کهن زرتشتیان
به نام های پیر هریشت، پیر سبز و پارس بانو می دانند.
برخی دیگر ساخت
آن را پس از اردکان می دانند و بنیانگذارش را شرف نامی دانسته اند؛ اما
آنچه روشن است زرتشتیان از سده هشتم هجری در شریف آباد سکونت داشته اند و
دستوران (بزرگان) شریف آباد و روستای نزدیک آن یعنی ترک آباد بزرگترین
دستوران زرتشتی به شمار می آمده اند و نامه‌هایی که از سده نهم از سوی
دستوران و بزرگان این دو جا به هند نزد پارسیان فرستاده شده این نکته را
استوار می دارد.
در جهان 150 هزار نفر زرتشتی هستند که 30 هزار نفر آنان در ایران و حدود 6 هزار نفر در استان یزد سکونت دارند.