بیماری های قلبی-عروقی ، نگاه عمقی تر

در ابتدای قرن بیستم 10% کل موارد مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی بوده است. در انتهای همین قرن موارد مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی به 25% افزایش یافت. و امروزه این بیماری ها عامل 25 تا 45 درصد از کل مرگ و میر در جهان می باشند و در حال حاضر اولین عامل مرگ و میر و پنجمین عامل از کار افتادگی و ناتوانی در کره زمین همین بیماری قلبی عروقی می باشد.

در کشور ایران هم بیماری قلبی عروقی یکی از مهمترین علل مرگ و میر می باشند و بیش از یک سوم کل مرگ ها (در حدود 39%) را شامل می شود و گزارش شده که غالب مرگ ها ناشی از بیماریها در افراد زیر 70 سال اتفاق می افتد. 

بیماری های قلبی عروقی عوامل خطر ساز (ریسک فاکتورهای) متعددی دارند که از عمده ترین و شایعترین آنها میتوان عوامل زیر را نام برد: 

- پایین بودن سطح سرمی High density lipoprotein – cholesterol (HDL-C)

- بالا بودن سطح سرمی LDL-C

- بالا بودن سطح T G (تری گلیسیرید)

- سیگار کشیدن (Cigarette smoking)

- میزان total cholesterol

- میزان فشار خون سیستولیک و دیاستولیک

- Overweight

- و موارد دیگر

از ریسک فاکتورهای اشاره شده در بالا Overweight یکی از موارد مهم و شایع تر می باشد که خود در ارتباط با عوامل دیگری نظیر dyslipidemia و hyperinsulinemia و hypertension می باشد یعنی ریسک فاکتورهای متعدد دیگری هستند که رابطه تنگاتنگ با Overweight دارند با وجود این نتایجی که از تحقیقات مختلف در این زمینه بدست آمده است گویای این مطلب است که با اگرچه Overweight با ریسک فاکتورهای مختلف دیگری ارتباط دارد ولی این امکان وجود دارد که با جلوگیری و درمان چاقی از همان دوران کودکی بتوان میزان ابتلا به بیماریهای قلبی – عروقی را در دوران بزرگسالی کاهش داد. 

یکی دیگر از ریسک فاکتور های بیماری های قلبی – عروقی Blood pressure می باشد . در یک تحقیق که به روش مقطعی در کشور فرانسه صورت گرفت میزان شیوع high Bp در بین جامعه آماری انتخاب شده اندازه گیری شد که در بین مردان 7/37 % و در بین زنان 2/22 % بود. این بررسی نشان داد که میزان فشار خون بالا ( high Bp ) حداقل با ریسک فاکتور دیگری از بیماری های قلبی – عروقی در ارتباط است hypercholesterolemiaبود .

همچنین در این تحقیق نشان داده شد که به غیر از Smoking میزان شیوع هر کدام از ریسک فاکتور های بیماری های قلبی – عروقی با افزایش فشار خون بالا می رود.

نتیجه کلی این تحقیق نشان داد که افراد با میزان فشار خون بالا حداقل یکی دیگر از ریسک فاکتور های بیماریهای قلبی – عروقی درگیر هستند.

توده بدن (BMI) از شاخص هایی هستند که توسط محققین مورد ارزیابی قرار گرفته اند. با مطالعاتی مشخص شده است با وجود اینکه هر سه شاخص فوق به همراه شاخص های دیگر می تواند در پیش بینی بیماری کمک کند ولی در کل WHtR و دور کمر نسبت به BMI شاخص های بهتری می باشند. در عین حال مطالعات اضافی زیادی لازم است تا یک شاخص دقیق برای پیش بینی عوامل خطرساز معرفی گردد.

و اما در رابطه با وضعیت اقتصادی- اجتماعی باید گفت که اصولاً وضعیت socioeconomicتوسط سه پارامتر education و income و occupation تعیین می شود. نتایج تحقیقات صورت پذیرفته در این زمینه نشان گر این مطلب است که رابطه بین وضعیت اقتصادی – اجتماعی و ریسک فاکتورهای بیماری های قلبی – عروقی خیلی نزدیک می باشد بطوری که از میان سه پارامتر فوق هم education بیشترین تاثیر را دارد و با کاهش هر چه بیشتر میزان education میزان خطر بالا می رود.

همانطور که اشاره شد occupation نیز از عوامل مو ثر در این زمینه می باشد. در تحقیقی دانشمندان میزان تاثیر صدا و شیفت کاری را در ایجاد بیماریهای قلبی – عروقی بصورت مستقل تحت مطالعه قرار دادند. در این تحقیق از پارامترهای فیزیولوژیکی کارگران که در یک محل صنعتی کار می کردند استفاده شد و بعد از تحلیل نتایج بدست آمده نشان داد که مواجهه توام با صدا و نوبت کاری می تواند بعنوان ریسک فاکتور تلقی شود زیرا باعث افزایش فشار خون در کارگران در معرض خطر می شود.

با توجه به موارد اشاره شده در دو تحقیق اخیر می توان به این نتیجه رسید که وضعیت اجتماعی – اقتصادی و صنعت تاثیر بسزایی در ریسک فاکتورها مربوط به بیماریهای قلبی – عروقی دارند لذا می توان با بهبود سبک زندگی و بکارگیری مداخلات آموزشی در این موارد میزان ابتلا را کاهش داد.