گران است. توانایی مالی خرید آن را نداریم. اگر هم بخواهیم امانت بگیریم، باید کلی مدرک ببریم و ضامن معرفی کنیم تا صلاحیت ما را برای امانت‌گیری تأیید کنند. از درآمد ماهیانه هم چیزی باقی نمی‌ماند که بخواهیم برای خریدش هزینه کنیم.
اصلا به فرض برخوردار بودن از همه این موارد، نه خوب و مرغوبش در بازار پیدا می شود نه گرفتاری ها و مشکلات زندگی وقتی برای مطالعه و خواندش باقی می گذارد. کتاب؛ همان یار مهربان، دانا و خوش زبان دوران کودکی، اکنون اسیر نامهربانی‌های ما شده است.
از ناشران هم که در مورد قیمت این کالا سوال می کنیم، جز گرانی کاغذ، بی‌رغبتی مردم به مطالعه و خواندن کتاب و نبود انگیزه برای ناشران پاسخی نمی‌شنویم.
پاسخ مسئولان و دست اندرکاران همه ارگان‌هایی که مستقیم و غیر مستقیم با کتاب سر وکار دارند در مورد علت کاهش سرانه مطالعه در جامعه نیز، چیزی جز نبود فرهنگ مطالعه در برخی خانواده ها و افراد جامعه نیست. همه این علل وعوامل دست به دست هم داده اند تا با وجود اعداد و ارقامی که از سوی مسئولان در مورد افزایش سرانه مطالعه ارائه می شود، باز هم بر اساس شواهد موجود تمایل افراد جامعه به مطالعه کتاب، بسیار ناچیز است.
در سراسر دنیا ، یکی از پارامتر های اصلی تعیین میزان فرهنگ در جوامع، مقایسه آماری شاخص مطالعه و تیراژ کتاب است و نحوه محاسبه آن متفاوت است و هنوز معیار دقیقی برای سنجش آن اعلام نشده است. بر اساس آنچه از سرانه مطالعه در دانشنامه آزاد ویکی پدیا تعریف شده است، سرانه مطالعه میانگین مدت مطالعه یک فرد در یک شبانه روز را نشان می‌دهد.
برای اندازه‌گیری، میانگین مطالعه در یک جامعه آماری را محاسبه می کنیم و به تمام جامعه تعمیم می‌دهیم. البته عوامل دیگری نیز همچون تیراژ کتاب ها بر اندازه‌گیری سرانه مطالعه اثر دارد.
اما به نظر می رسد که مطالعه از نگاه مسئولان، به هر نوع مطالعه ای گفته می‌شود که هر فردی با هر میزان سواد، هر نوشته و کتابی را بخواند؛ فرقی نمی کند کتاب های کمک درسی باشد یا کتاب های ادعیه و مناجات یا این که روزنامه و کتاب های آشپزی و خانه داری. بنابراین نمی توان گفت هر نوع مطالعه ای که در این سرانه مطالعه مورد نظر قرار می گیرد لزوما می‌تواند نتیجه علمی و فرهنگی در پی داشته باشد.
با این وضع که هم سرانه مطالعه پایین است و هم نمی توان مطالعه موجود را لزوما دارای کارکرد فرهنگی دانست، باید بحران ناآشنایی مردم با کتاب را جدی تر ارزیابی کرد.امروزه البته شکل جدیدی از مطالعه ایجاد شده است، مطالعه در فضای مجازی.
این نوع مطالعه اگر چه به معنای واقعی کلمه مطالعه نیست می تواند صرفا «خواندن باشد» اما به هر حال عده ای را قانع می کند که در طول شبانه روز چیزی برای خواندن دارند. سبک و قابل حمل در گوشی های همراه. کسانی که قبلا هر وقت صحبت از مطالعه می شد، می گفتند وقت نداریم اکنون با افتخار روزانه حداقل یک ساعت در فضای مجازی و در گوشی های عموما گران قیمت هستند.
از شواهد امر معلوم است که به عنوان دلیل مطالعه نکردن بیش از آن که قیمت بالا و وقت اندک قانع کننده باشد، نداشتن انگیزه موثر است. دلیل این کمبود انگیزه را اما مسئولان باید در عملکرد خود جستجو کنند.