مروری بر پنج دوره انتخابات مجلس در استان اردبیل

به مناسبت روز ملی استان اردبیل سعی داریم مروری بر پنج دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی استان اردبیل داشته باشیم که در حقیقت با جریان شناسی و تحلیل و بررسی وقایع و رویدادهای فوق ویژگی های منحصر به فرد این دوره ها آشکار و چگونگی دگرگونی های فضای انتخاباتی مشخص خواهد شد.

با پیگیرهای امام جمعه وقت مرحوم آیت ا... مروج و علمای آیت ا... موسوی اردبیلی و آیت ا... مشگینی و سرلشکر ظهیرنژاد و و کمیسیون پیگیری مسائل منطقه اردبیل (شامل تعدادی از تجار بازار، علما ، خانواده های شهید، رزمندگان و نمایندگان دیگر اصناف)، هیئت امنای مسجد اردبیلی های تهران و هیئت امنای صندوق قرض الحسنه اردبیلی های مقیم تهران و نمایندگان دوره چهارم مجلس شورای اسلامی آقایان حسن نوعی اقدم و حجه السلام قاضی پور لایحه استان شدن اردبیل در دولت ششم دولت سازندگی آقای رفسنجانی مورخ ۲۲ دی سال ۱۳۷۱ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. و در ۲۳ فروردین سال ۱۳۷۲ پس از نزدیک به ۳۰ سال پیگیری مردم اردبیل، از استان آذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل با عنوان استان اردبیل تبدیل شد.

مجلس پنجم ، مجلسی با تمام گرایشات سیاسی

پنجمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در زمان ریاست جمهوری دوره دوم دولت اکبر هاشمی رفسنجانی(سالهای پایانی دولت) و با حضور چهار طیف سیاسی ائتلاف خط امام، جامعه روحانیت مبارز، کارگزاران سازندگی و جمعیت دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی، در سراسر کشور و همچنین در استان تازه تاسیس اردبیل در روز هجدهم اسفندماه ۱۳۷۴ برگزار شد.

این انتخابات در استان تازه تاسیس شده اردبیل به لحاظ اینکه اولین انتخابات خود را سپری می کرد با حضور گسترده آحاد مردم روبرو شد. و در این انتخابات بیشتر تعصبات قومی و قبیله ای حاکم بود تا جریانات سیاسی حاکم ، با این حال نماینده گانی با گرایشات سیاسی مختلف شامل : آقایان حسن نوعی اقدم (نماینده دوره چهارم )(متمایل به جناح راست) و میر نقی قاضی پور (نماینده دوره سوم و چهارم مجلس)(متمایل به جناح چپ ائتلاف خط امامی) و علی محمد غریبانی( نماینده دوره دوم و سوم و چهارم مجلس) ( جناح چپ ائتلاف خط امامی) و احمد همتی نماینده چهار دوره (دوره اول و دوم و سوم و چهارم ) ( جناح چپ ائتلاف خط امامی) مجلس مشگین شهر و فیروز احمدی (متمایل به جناح راست) نماینده دشت مغان از راهیابی به مجلس دوره پنجم باز ماندند.

و آقایان احد قضائی ( کارگزاران و جناح چپ) و ابراهیم پیرنعمتی(متمایل به جناح راست) و میر فخرالدین موسوی ننه کران (نماینده دوره اول و سوم مجلس )( متمایل به جناح راست ) از حوزه انتخابیه اردبیل و محمود نوری زاده (مستقل ، متمایل به جناح راست) از حوزه انتخابیه مشگین شهر و مطهرکاظمی (نماینده دوره اول و دوم و سوم مجلس)( جناح راست و جامعه روحانیت مبارز) از حوزه انتخابیه خلخال و حسن الماسی( جناح چپ ائتلاف خط امامی) از حوزه انتخابیه دشت مغان (گرمی ،پارس آبادو بیله سوار)( در مرحله دوم انتخابات ) وارد پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی از استان اردبیل شدند.

مجلس ششم و برتری حامیان دولت اصلاح طلب

ششمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در زمان ریاست جمهوری دوره اول دولت محمد خاتمی برگزار شد.در فضای گفتمان اصلاحات و فعالیت روزنامه های اصلاح طلب، و در مقطعی که جامعه در کشاکش اصلاح طلبان و مخالفان بود، فهرست نامزدهای اصلاح طلب در اغلب نقاط کشور پیروز شد. جامعه روحانیت مبارز و جمعیت های سیاسی همسو با آن همچون جمعیت موتلفه اسلامی و جامعه اسلامی مهندسین، چنان که پیش بینی می شد توفیقی در انتخابات نیافتند.

و در استان اردبیل کلیه نماینده گان دوره پنجم از راهیابی به دوره ششم مجلس بازماندند. و بعلت حاکم شدن فضای اصلاح طلبی در سراسر کشور و به تاسی از آن در استان اردبیل نیز همانند سایر استانها اکثر نماینده گان اصلاح طلب و حامیان دولت وارد مجلس ششم شدند. این دوره نمود عینی تاثیرگذاری موج اصلاح طلبی در استان اردبیل می باشد.

با این حال افرادی بودند که جناح اقلیت مجلس را تشکیل می دادند. و در این دوره بود که مطهر کاظمی (نماینده دوم وسوم و چهارم و پنجم مجلس) از حوزه انتخابیه خلخال از راهیابی به مجلس بازماند. و از حوزه انتخابیه اردبیل ونمین و سرعین : علی محمد غریبانی ( اصلاح طلب و نماینده دوره دوم وسوم وچهارم مجلس )و نورالدین پیرموذن ( اصلاح طلب در مرحله دوم انتخابات )و ولی آذروش (اصول گرای اصلاح طلب در مرحله دوم انتخابات ) و حوزه انتخابیه خلخال : سرکار خانم مهرانگیز مروتی ( اصلاح طلب ) و حوزه انتخابیه گرمی : میر قسمت موسوی اصل ( جامعه روحانیت مبارز )و حوزه انتخابیه پارس آباد و بیله سوار :حسن الماسی( اصلاح طلب ) و حوزه انتخابیه مشگین شهر : خلیل آقائی کهلیک بلاغی( کارگزاران سازندگی در مرحله دوم انتخابات) انتخاب شدند.

مجلس هفتم ، مجلسی اصول گرا

هفتمین انتخابات مجلس شورای اسلامی در زمان ریاست جمهوری دوره دوم دولت محمد خاتمی در نخستین روز اسفند ۱۳۸۲ برگزار شد. بعلت بروز شکاف در دوران اصلاحات و به تاسی از آن وقایع ، اکثریت اعضای لیست انتخاباتی اصلاح طلبان در این دوره شکست خوردند و اکثریت مجلس هفتم در اختیار اصول گرایان قرار گرفت. انتخابات مجلس هفتم، زمینه ساز ظهور و بروز نیروهای سیاسی جدید در سپهر قدرت و سیاست جمهوری اسلامی ایران می باشد.

با ظهور جریان اصول گرایی در کشور و علی الرغم پیروزی مطلق اصول گرایان در این انتخابات در استان اردبیل نماینده گان این جریان سعی کردند اکثریت نماینده گان استانی را دراختیار داشته باشند. و در یک رقابت تنگاتنگ تنها توانستند 3 نفر از 7نفر کرسی استانی را کسب نمایند و در حوزه انتخابیه اردبیل و نیر و نمین : حسن نوعی اقدم (نماینده دوره چهارم و اصول گرا)و نورالدین پیرموذن( اصلاح طلب در مرحله دوم انتخابات) و ولی آذروش (نماینده اصلاح طلب ) و حوزه انتخابیه خلخال : سرکار خانم مهرانگیز مروتی( اصلاح طلب ) و حوزه انتخابیه گرمی : ناصر نصیری ( اصلاح طلب ) و حوزه انتخابیه پارس آباد : سلیمان فهیمی ( اصول گرایان)و حوزه انتخابیه مشگین شهر : ولی ملکی(نماینده اصول گرایان ) انتخاب شدند.

مجلس هشتم ، محافظه کار و حامی دولت

هشتمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در ۲۴ اسفند ۱۳۸۶ و مرحله دوم در تاریخ ۶ اردیبهشت سال ۱۳۸۷ برگزار شد،در نخستین سالهای ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد برگزار شد. در این انتخابات اکثر کاندیداهای انتخاباتی جبهه متحد اصولگرایان و ائتلاف فراگیر اصولگرایان و تعدادی کاندیدای مستقل به مجلس هشتم راه یافتند.انتخابات مجلس هشتم مجلسی بود با ترکیبی کمابیش مشابه مجلس هفتم و ورود برخی چهره‌های جدید مثل علی لاریجانی که ریاست مجلس را در رقابت با غلامعلی حداد عادل از آن خود کرد. و چهار فراکسیون (فراکسیون اصولگرایان )اکثریت(،فراکسیون جبهه دوم خرداد (اقلیت(،فراکسیون پیشرفت و عدالت،فراکسیون مستقل‌ها ) در این مجلس تشکیل شد.

با حاکم شدن جریان اصول گرایی در کشور و به تاسی از آن در استان اردبیل نیز نماینده گان این جریان مخصوصاً جریان حامی دولت و اصول گرایان سعی کرد اکثریت نماینده گان استانی را دراختیار داشته باشد.و در یک رقابت تنگاتنگ و با اقبال عمومی مردم توانست اکثریت مجمع استانی یعنی 6 نفر از 7نفر استانی را در اختیار بگیرد. و در حوزه انتخابیه اردبیل و نیر و نمین : جواد صبور(حامی دولت و اصول گرا ) و قاسم محمدی(حامی دولت و اصول گرا) و سیدکاظم موسوی(مستقل و حامی دولت) و حوزه انتخابیه خلخال : بشیر خالقی (نماینده حامی دولت و اصول گرا) و حوزه انتخابیه گرمی : ولی اسماعیلی ( حامی دولت و اصول گرا) و حوزه انتخابیه پارس آباد: وکیل سپه (مستقل و همسو بادولت در مرحله دوم انتخابات )و حوزه انتخابیه مشگین شهر: یونس اسدی (مستقل و اصلاح طلب ) انتخاب شدند. مجلس هشتم همانند مجلس ششم در اختیار حامیان دولت قرار گرفت. و با تمام توان از سیاستهای دولت حمایت کردند.

مجلس نهم و ظهور جبهه پایداری

انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در آدینه ۱۲ اسفند ۱۳۹۰ و دور دوم در نیمهٔ اردیبهشت ۱۳۹۱ برگزار شد.نکته بسیار حائز اهمیت اینکه مجلس نهم نمود عینی پوست‌اندازی‌ای اساسی( ۱۶۹ نمایندهٔ مجلس هشتم(نزدیک به دوسوم مجلس) از راهیابی به این مجلس جا ماندند.) مجلس شورای اسلامی است.

درجه اول تاثیرگذاری جریان اصول گرایی با جبهه متحد اصول گرایان و جبهه پایداری انقلاب اسلامی بود و جریان حامیان گفتمان انقلاب اسلامی (حامیان دولت نهم) و جبهه صدای ملت (منتقدین دولت دهم) به رهبری علی مطهری در درجه دوم تاثیرگذاری بودند. که اکثریت جناحی نزدیک به ۷۰ درصد را از آن خود کردند.

بلحاظ ظهور جریان انحرافی در بدنه دولت و فاصله گرفتن جریان اصول گرایی و جبهه پایداری از جریان انحرافی ، در استان اردبیل نیز نماینده گان این جبهه سیاسی(جبهه متحد اصول گرایان و جبهه پایداری ) تلاش نمودند که در یک رقابت پرشور و تنگاتنگ گوی سبقت را از جریان انحرافی بربایند و کرسی های مجمع استانی را تصاحب نمایند.بنابراین درحوزه انتخابیه اردبیل و نیر و نمین : کمال الدین پیرموذن(اصول گرای اصلاح طلب) و منصور حقیقت پور( جبهه پایداری و جبهه متحد اصول گرایان) و مصطفی افضلی فرد (جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی و جبهه متحد اصول گرایان )و حوزه انتخابیه خلخال : جلیل جعفری بنه (متمایل به دولت ) و حوزه انتخابیه گرمی : میر قسمت موسوی اصل(نماینده دوره ششم و نماینده جبهه ایستادگی و حامیان ولایت ) و حوزه انتخابیه پارس آباد: حبیب برومند(نماینده دوره سوم ) و حوزه انتخابیه مشگین شهر : یونس اسدی (نماینده هشتم و اصلاح طلب) انتخاب شدند.

«سید جبراییل خلیلی موسوی» "کارشناس ارشد روابط بین الملل"

"استاد دانشگاهای اردبیل و کارشناس امور اقتصادی و سیاسی و بین المللی"