برخی از گونه های جانوری و گیاهی یا به طور کامل منقرض شده اند و تعدادی نیز در خطر انقراض و نابودی قرار گرفته اند و همین امر موجب بر هم خوردن و اختلال در نظم و تعادل طبیعت شده است.
خداوند بر پایه علم و دانش خود
موجودات زنده را به عنوان یک زنجیره کامل و به هم پیوسته آفرید که با از
بین رفتن یا آسیب دیدن هر یک از حلقه های این زنجیره توسط انسان در واقع
گامی بیشتر به سوی فنا و نابودی برداشته می شود.
عامل انسانی همواره به طرق مختلف عامل نابودی طبیعت و حیات وحش بوده است، رهاسازی پساب های مسموم صنعتی و کشاورزی در طبیعت، تصرف اراضی، شکار و صید بی رویه، خشکاندن بستر رودخانه ها و روان آب ها، قطع درختان تنها گوشه ای اندک از ظلم انسان بر خود و طبیعت است.
باید بدانیم که از بین رفتن گونه های جانوری و درختی افسوسی ماندگار و جگر سوز برای نسل های آینده ایجاد می کند و عامل انسانی که خود باعث آسیب طبیعت است بعد از نابودی و یا در معرض خطر قرار گرفتن به فراست، تکاپو و تلاش برای بازسازی و احیای طبیعت می افتد درحالی که آب رفته هیچگاه به جوی باز نمی گردد.
حفظ سلامت و پاسداشت انفال و سرمایه های طبیعی به عنوان ثروتی از دست رفتنی که متعلق به همه اعصار و قرون و نسل ها است به مدیریت و همکاری جهادی و بسیج گونه مردم و مسئولان بستگی دارد و همه اقشار در برابر این نعمت های الهی مسئول و پاسخگو هستند.
استان ایلام با مناظر طبیعی باشکوهش در دامنه رشته کوه سر به فلک کشیده زاگرس همچون نگینی درخشان خودنمایی می کند و طبیعت بکر و زیبایش جلوه های بی نظیری را به زاگرس و زاگرس نشینان بخشیده است.
دراین دیار به لطف هنرنمایی خالق زیبا آفرین شاهکارهای بی مانندی از آفرینش زندگی می کنند که اغواگر هر بیننده ای هستند، ایلام ماوای وحوش و گیاهانی است که شاید در هیچ جای ایران و حتی این کره خاکی نتوان نظیر و مانندی برای آنها یافت.
مردمان این سامان نیز از گذشته های بسیار دور تاکنون با طبیعت و داشته های آن دم خور و دمساز و انیس بوده اند و نسبت به آن احترام و ارزش زیادی قائل هستند و برای همین شاید به جرات بتوان گفت یکی از غنی و بکرترین طبیعت کشور را می توان در جای جای ایلام دید.
اداره کل حفاظت محیط زیست استان ایلام در سال های اخیر با انجام برنامه های مدیریتی و آموزش محور سعی دارد به نوعی حفاظت از عرصه ها را تقویت کند و حس مسئولیت پذیری مردم را ارتقا می بخشد.
** اجرای طرح های مدیریت جامع و تفضیلی در مناطق حفاظت شده برای افزایش نظارت بر عرصه ها
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست ایلام گفت: به منظور کنترل، نظارت و مدیریت درست مناطق حفاظت شده و اراضی تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست و تعیین کاربری این اراضی اجرای طرح های مدیریت جامع و تفضیلی اراضی در استان ایلام در دست اجرا است.
غلامرضا ابدالی با بیان اینکه این طرح برای نخستین بار در سال های 92 و 93 تدوین و اجرا شد، افزود: با اجرا و انجام طرح زون بندی و تعیین کاربری اراضی بکر، مورد حفاظت، مناطق مورد استفاده چند جانبه، زون های احیا و بازسازی مناطق جنگلی، تفرجگاه های گسترده و متمرکز و دیگر زون بندی ها در مناطق حفاظت شده استان مشخص و مدیریت می شود.
وی یادآور شد: طرح مدیریت جامع برای منطقه مانشت و قلارنگ و اثر طبیعی ملی دهلران تدوین و به تصویب سازمان حفاظت محیط زیست رسید و منتظر تامین اعتبار آن از سوی شورای برنامه ریزی استان برای اجرای طرح هستیم البته طرح مدیریت منطقه حفاظت شده کولگ نیز در حال طراحی و تدوین و آماده برای ارائه به سازمان و تصویب نهایی است و طرح مدیریت جامع تنگه رازیانه نیز مراحل پایانی تدوین خود را می گذراند.
ابدالی با اشاره به تفاهم نامه منعقد شده بین استاندار ایلام و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور گفت: طرح مدیریت جامع و تفضیلی مناطق در راستای این تفاهم نامه بود و این طرح ها بعد از مطالعه و تدوین برای تصویب به کارگروه آمایش سرزمینی ارائه می شود و بعد از تصویب توسط این کار گروه برای تامین اعتبار و اجرای طرح به شورای برنامه ریزی استان عرضه می شود.
** مزایای اجرای طرح مدیریت جامع و تفضیلی در عرصه ها
ابدالی جذب اعتبار برای اجرای طرح های موثر زیست محیطی، کنترل و مدیریت چرای دام، کنترل ورودی و خروجی مناطق حفاظت شده، ایجاد زیرساخت ها در تفرجگاه های گسترده و متمرکز، ارائه آموزش های زیست محیطی به جوامع محلی، ایجاد مراکز علمی تحقیقاتی وپایشگاه های مختلف، احداث پاسگاه های محیط را از مزایای طرح مدیریت جامع اعلام کرد.
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه مردم استان ایلام به طور مداوم در طبیعت تفرج می کنند بنابراین ایجاد تفرجگاه هایی متناسب با نیاز مردم و در راستای حفاظت از اراضی و عرصه های طبیعی لازم و ضروری است و با ایجاد این تفرجگاه ها استفاده از عرصه ها و نیز رفت و آمد در مناطق استاندارد و مدیریت می شود.
وی با بیان اینکه حفاظت از عرصه ها باید کیفی شود، یادآور شد: ارتقا و بهبود سطح حفاظت از عرصه ها، افزایش تعداد محیط بانان، ارائه آموزش های زیست محیطی مردمی، تربیت نیروهای مردمی و محیط بانان کارآمد در راستای حفاظت از محیط زیست از جمله اقدام ها و فعالیت های اداره کل است.
عامل انسانی مهمترین چالش طبیعت / فعالیت های انسانی در عرصه های تحت حفاظت بر اساس ضوابط زیست محیطی است
ابدالی افزود: در مناطق حفاظت شده محیط زیست استان دخل و تصرف اندک است و اجازه دخل و تصرف به واحدهای صنعتی، معدنی داده نمی شود ولی هر گونه فعالیت های انسانی در عرصه ها یا حاشیه این مناطق با توجه به تبعات آنها برای حیات وحش طبق اصول و ضوابط بر اساس قوانین و اصول زیست محیطی است و برابر قانون با متخلفان برخورد می شود.
ابدالی افزود: در مناطق حفاظت شده محیط زیست استان دخل و تصرف اندک است و اجازه دخل و تصرف به واحدهای صنعتی، معدنی داده نمی شود ولی هر گونه فعالیت های انسانی در عرصه ها یا حاشیه این مناطق با توجه به تبعات آنها برای حیات وحش طبق اصول و ضوابط بر اساس قوانین و اصول زیست محیطی است و برابر قانون با متخلفان برخورد می شود.
وی در خصوص برخی چالش های فراروی مناطق حفاظت شده است، گفت: وضعیت زیستگاه ها و حیات وحش به عوامل مختلفی چون شرایط جوی و اقلیمی مانند نامنظم بودن بارش باران، سرما، گرما و ریزگرد و نیز فعالیت های انسانی چون شکار و صید و طرح های عمرانی، صنعتی و معدنی بستگی دارد.
شکار و صید دیگر برای مردم افتخار نیست
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان ایلام درباره شکار و صید تاکید کرد: هر چند نمی توان گفت که شکار و صید در استان به طور قطع وجود ندارد اما با توجه به افزایش چند برابری جرایم بویژه آموزش های محیط زیست در مورد اهمیت سلامت وحوش و زیستگاه ها شکار در استان نسبت به گذشته کمتر شده است.
وی یادآور شد: در گذشته شکار و صید یک افتخار برای افراد بود اما اکنون به مدد آموزش های ارائه شده به جوامع محلی و اقشار مختلف شکار وحوش و تخریب زیستگاه ها در منظر افکار عمومی یک عمل قبیح و زشت به شمار می رود و شکارچیان که عمدتا خارج از جوامع محلی هستند پنهانی به این کار اقدام می کنند و برابر قانون با آنها برخورد می شود.
ابدالی اظهار کرد: آموزش های زیست محیطی در تقویت حس و نگاه مسئولیت پذیری مردم نسبت به محیط زیست بسیار تاثیر گذار بوده است و اکنون عامه مردم به محیط بانانی با مسئولیت تبدیل شده اند و جوامع محلی مناطق جنگلی و طبیعی را متعلق و از آن خود می دانند و نسبت به حفظ و سلامت آن حساس هستند.
استفاده از نیروهای مردمی در حراست از عرصه های طبیعی
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی ایلام هم در زمینه وضعیت عرصه های طبیعی این استان گفت: به منظور کنترل عرصه های طبیعی با توجه به گستره و وسعت زیاد و تعداد کم افراد یگان حفاظت، نیروهای مردمی پس از تایید به صورت فصلی بکارگیری می شوند.
غلامرضا فتحی هدف از این کار را حراست از عرصه های ملی با کمک مردم و مشارکت دادن آنها در حفاظت از طبیعت استان ذکر کرد و افزود: این طرح برای نخستین بار برای مهار آتش سوزی های امسال در استان اجرا شد که با انجام موفقیت آمیز آن در دیگر موارد نیز از نیروهای مردمی استفاده می شود.
کاهش 79 درصدی آتش سوزی ها در استان ایلام
وی تاکید کرد: یکی از مهمترین معضل هایی عرصه ها مساله آتش سوزی است که امسال با انجام اقدام های پیشگیرانه متعدد و تامین و تهیه تجهیزات، 15 فقره آتش سوزی در 245 هکتار داشتیم که نسبت به سال گذشته 82 درصد در وسعت و 79 درصد در فقره، کاهش داشته است.
فتحی با بیان اینکه استان ایلام در زمینه پیشگیری و جلوگیری از آتش سوزی و نیز مهار آتش رتبه نخست کشوری را در سال جاری به خود اختصاص داد، یادآور شد: سعی ما کاهش موارد آتش سوزی در استان برای سال های آتی با انجام اقدام های پیشگیرانه است و به منظور مهار آتش امکاناتی چون رادفایر، فلکس پک، بیل، جلیقه محافظ، کفش برای نیروها تامین شده است.
اقدام های موثر پیشگیرانه برای کاهش بروز آتش سوزی
وی
گفت: امسال 61 نقطه بحرانی مستعد آتش سوزی در استان شناسایی شد که با
برپایی چادر و کانکس و استقرار شبانه روزی چهار نیرو در این عرصه ها به طور
مداوم مورد کنترل، پایش و رصد قرار گرفت و برای مهار آتش علاوه بر نیروهای
یگان حفاظت از توان بسیج و افراد فصلی نیز استفاده شد.فتحی به ساخت سه برجک دیده بانی در مناطق حساس و خاص طبیعی استان اشاره و اظهار کرد: در این برجک ها 2 نفر از نیروهای مردمی تایید شده به صورت کشیک تمام وقت حضور دارند که هر حادثه ای مانند آتش سوزی را به دقت رصد و اطلاع رسانی می کنند.
وی افزود: همچنین 50 کیلومتر کانال بین مزارع کشاورزی ملکی و عرصه طبیعی حفر شد که با کندن این کانال علاوه بر ایجاد مرز بین اراضی ملی و ملکی عاملی برای جلوگیری از سرایت آتش پس چرای مزارع به عرصه های جنگلی و مراتع طبیعی حاشیه این مزارع ایجاد شد.
به گفته وی، بکارگیری نیروهای فصلی در سال جاری برای نخستین بار در زمان آتش سوزی ها تجربه ای موفق و موثر بود که برای سال های آتی و به منظور کاهش هر چه بیشتر آتش سوزی ها حتما بیشتر می شود.
فتحی یادآور شد: فرماندهی یگان حفاظت برای کنترل عملکرد نیروهای مستقر در طبیعت برنامه های مختلفی دارد که تجهیز ماشین و نیروها به جی پی اس و کنترل مانیتورینگ آنها، استفاده این افراد از چراغ قوه های لیرزی از جمله این موارد است.
وی تاکید کرد: همچنین فرماندهی یگان و نیروهای تحت امر مستقر در اداره کل به همراه نیروهای یگان حفاظت هر شهرستان به طور مرتب هر بار در یکی از عرصه ها طرح جنگل گردشی را اجرا می کنند.
آموزش و پیشگیری مهمترین اولویت منابع طبیعی
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی ایلام با توجه به رابطه مستقیم و مداوم مردم استان به طبیعت تاکید کرد: در صورت مشاهده هرگونه تخلف در حوزه عرصه های طبیعی با متخلفان بشدت برخورد می شود.
وی اضافه کرد: آموزش، پیشگیری و حفاظت از عرصه های طبیعی به مردم برای پاسداشت عرصه های ملی و جلوگیری از حوادث و رخدادهایی چون آتش سوزی، تخریب و تصرف اراضی در اولویت اداره کل و یگان حفاظت منابع طبیعی است.
فتحی افزود: در این راستا اقدام های متعددی صورت گرفته که حفاظت و بهره برداری مشارکتی توسط تعاونی های بهره بردار یا دامداران از جمله این فعالیت ها است که در قالب آن شرکت های تعاونی بهره بردار با فراگیری آموزش هایی نظیر چگونگی برداشت فرآورده های جنگلی با حفاظت و حراست از عرصه ها از محصولات و فرآورده های مختلف جنگلی استفاده می کنند.
وی ادامه داد: با همکاری اداره کل امور عشایری استان همواره آموزش هایی برای جلوگیری از آتش سوزی و تخریب اراضی، زمان درست کوچ نشینی و ورود به عرصه ها و چرای احشام به عشایر کوچ نشین ارائه می شود.
فتحی اظهار کرد: همچنین به تراکتورداران آموزش داده شده که هنگام فعالیت در اراضی کشاورزی به هیچ وجه وارد عرصه های ملی نشوند و در صورتی که وارد اراضی طبیعی شوند با آنها برخورد می شود ضمن اینکه تراکتور فرد متخلف تا پایان فعالیت کشاورزی توقیف خواهد شد.
وی با بیان اینکه امسال 12 فقره خلع ید با وسعت 31 هکتار جنگل و 50 مورد خلع ید در 49 هکتار مرتع انجام گرفته است، گفت: دوستداران طبیعت در صورت مشاهده هرگونه تخلف، پیشنهاد یا گزارش های مرتبط با عرصه های ملی موارد را از طریق شماره تماس رایگان 1504 تلفن امداد جنگل منعکس کنند.
کاهش 79درصدی آتش سوزی ها در استان ایلام
استان ایلام دارای 2 اثر طبیعی ملی تنگه رازیانه با 75 هکتار و دهلران با یک هزار و 400 هکتار و مناطق حفاظت شده مانشت و قلارنگ با 33 هزار، جنگلی دینارکوه 30 هزار، کبیرکوه با 20 هزار و منطه کولگ با 58 هزار 800 هکتار با وسعت 7.5 درصد مساحت کل استان است و هدف سازمان حفاظت محیط زیست کشور افزایش این مقدار به 10 درصد است.
با اجرای طرح های مدیریت جامع و تفضیلی، افزایش سطح مناطق شکار و تیز اندازی ممنوع، گسترش مناطق حفاظت شده، تقویت نیروها و پایش مداوم مناطق، جلوگیری از بروز آتش و خرید تجهیزات برای آتش سوزی، سرشماری وحوش و پرندگان، شناسایی کانون های محل تجمع وحوش، پایش مناطق، تجهیز محیط بانان به امکانات مورد نیاز شناسایی نقاط قوت و ضعف برطرف کردن ضعف ها و تقویت نقاط قوت می توان آینده خوب و درخشانی را برای مناطق حفاظت شده استان ایلام متصور شد./م
