گردشگری امروزه یکی از اصلی ترین و مهمترین دلایل حافظت از گونه های گیاهی و جانوری و در مقیاس بزرگتر زیستگاه های آنهاست؛ گردشگری و اکوترسیم در دنیای امروز به عنوان درآمدهای پایدار هر کشوری محسوب می شود به صورتی که می توان آنها را جایگزین منابعی همچون نفت و گاز دانست اگر این درآمدها از گردشگری حاصل نمی شد؛ توان ضعیف حافظان محیط زیست نمی توانست به حفظ گونه های جانوری و گیاهی بینجامد اگر ما هم بتوانیم با حفظ منابع ارزشمندی که در اختیار داریم همانند کشورهایی که از صنعت توریسم درآمدهای بالایی دارند مسافران داخلی و خارجی را به بازدید از تنوع جغرافیایی و زیستی تشویق کنیم کمک بزرگی به اقتصاد مملکت خود کرده ایم میراث تاریخی، فرهنگی و طبیعی ایران پتانسیل بسیار زیادی برای رشد در این صنعت پر درآمد دارد و امروزه بسیاری از علاقمندان را می تان به بازدید از کشورمان بخصوص در دوران پسا تحریم و بعد از توافق تاریخی ژنو فرا خوانده از مخاطراتی که به شدت زنگ انقراض را در محیط زیست کشور به صدا در آورده است و حیات را در مناطق بکر طبیعی ما تهدید می کند توسعه شهرها و همچنین فعالیت های صنعتی است با توسعه شهر نشینی و نیاز به جاده سازی و ارتباط با سایر نقاط زیستگاه های بکر و دست نخورده که مأمنی امن برای حیات وحش به شمار می آیند دستخوش تغییرات مخربی شده اند، عبور جاده ها از میان این زیستگاه ها باعث جزیزه ای شدن و همچنین قطع ارتباط ژنتیکی در دو سمت جاده می شوند، تصادفات جاده ای هم در این مواقع بسیار زیاد می شود و تعداد زیادی از گونه های حیات وحش که قصد عبور از این جاده ها برای رسیدن به زیستگاه های دیگری دارند تلف می کند از دیگر تهدیداتی که طی چند سال اخیر در مناطق بکر و حتی حفاظت شده کشور شاهد آن هستیم عبور ریل قطار از میان بعضی از این مناطق حفاظت شده بوده است که این نیز می تواند خطر بزرگی برای محیط زیست کشور باشد معادن و استخراج انواع مواد معدنی در این مناطق نیز باعث سلب آرامش می شوند و به همین دلیل گون های جانوری این مناطق را ترک کرده و در معرض شکار شدن در مناطق آزاد قرار می گیرند برداشت مواد معدنی و احداث معدن در این مناطق بکر با رفت و آمد ماشین آلات سنگین و تردد افراد همراه است که معضل بزرگی را در حفظ این مناطق به دنبال دارد در صورتی که حفظ این قبیل مناطق؛ ارزشی به مراتب بیشتر و پایدارتر از استخراج منابع دارند و می توان با برنامه ریزی اصولی درآمدی بسیار بیشتر از معادن در این مناطق داشت یکی از راهکارها جذب درآمد از طریق گردشگری و دوستداران حیات وحش است.
طبیعت ایران بسیار شکننده و حساس است همه ما و مسئولان زیربط در سازمان محیط زیست و سازمان مراتع و جنگل ها و منابع طبیعی کشور و وزارت جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی در صورت حفظ حرفه ای طبیعت بکر ایران می توانند مولد کار باشند و باعث ایجاد توسعه پایدار شویم اگر در حفظ اندک طبیعت ایران کوشا باشیم و اگر این مهم را رعایت نکنیم آیندگان به عنوان مخربین ویرانگر و مسئولینی نامسئول از ما یاد خواهند کرد.
طبیعت ایران دارای جاذبه و چشم اندازهای فراوان و صنعت گردشگری و اکوتوریسم علاوه بر تمدن کهن و پیشینه تاریخی زیاد است امروزه سازندگی در جهان به معنای ایجاد پُل و شبکه برق و جاده و ساخت سَد و ... نیست بلکه سازندگی به معنای حفظ و حراست و نگه داری منابع طبیعی و محیط زیست است و اگر این پتانسیل بالفعل را در طبیعت بکر ایران بالقوه کنیم سرمایه عظیمی و میراث ماندگاری برای آیندگان ایجاد کرده و به جا خواهیم گذاشت و در پایان به قول عراقی شاعر معروف و شهیر ایرانی که حافظ لسان الغیب شیرازی از لووام گرفته است:
«به قُمار خانه رفتم و همه پاک باز دیدم به صومعه رسیدم همه عاشق بی ریایی»
و به امید آن که همه مردم عزیز ایران وقتی به طبیعت می روند همه عاشق و حافظ و دوستدار آن باشند و این پاک بازی را به معنای واقعی کلمه در عمل در مقام اخلاص و بی ریایی و عاشقی چون آن صومعه که عراقی به زیبایی آن را سروده به جا آورند که حقیقت هم همین است که ملت فهیم ایران با آن تمدن کهن و تاریخ پر فراز و نشیب واجد این اخلاق گرانبها بوده؛ هستند و خواهند بود.
اطلاع رسانی به هنگام و مؤثر، مهمترین عامل اساسی در جلب همیاری و همکاری مردمی است.
محیط زیست، به عنوان گران بهاترین میراث ملی کشور، بستر اساسی آسایش و آرامش نسل های گذشته، حال و آینده به شمار می آید و بی شک بدون همکاری آحاد مردم به ویژه فعالان حوزه های مردمی، تشکل ها و انجمن ها، نیل به اهداف عالی حفاظت از محیط زیست میسر نخواهد بود. در شرایط کنونی که با تغییر دولت همراه بوده است، به نظر می رسد که موضوع اطلاع رسانی و همچنین به موازات آن بررسی مجدد، اصلاح، تکمیل اطلاعات و آمارها در حوزه های مختلف محیط زیست از جمله اقداماتی است که باید از سوی مسئولان در این بخش مورد توجه قرار گیرد.
پیشنهاد بنده به عنوان یکی از فعالان محیط زیست برای مسئولان این حوزه به ویژه دست اندرکاران محیط طبیعی کشور در خصوص گونه های جانوری و از نوع نادر در حال انقراض آن- که شاید کمتر هم از این بابت به آن پرداخته شده- این است که آمار و اطلاعات علمی و اصولی، پس از جمع آوری از سوی گروه های مستقل غیر دولتی به منظور اعمال برنامه های حفاظتی،کنترلی، آموزشی و غیره برای بهره برداری، بطور عمومی، اطلاع رسانی شود.
سرعت عمل دولت جدید در بازسازی و برنامه ریزی های کارآمد، در دو سال اخیر دولت یازدهم موضوعی جالب توجه است. آنقدر جالب توجه که به نظر می رسد مسئولان تازه نفس که اغلب متخصصان حوزه فعالیتی خود هستند، قدر اهمیت زمان را به خوبی دریافته اند.
دیگر درنگ جایز نیست. قرار است بساط رخوت در هر زمینه ای برچیده شود. از سیاست و اقتصاد و فرهنگ گرفته تا بخش های متنوع دیگر، همگی به تحول و خانه تکانی اساسی می اندیشند و آنچه مسلم است، این که محیط زیست به عنوان ثروتی تکرار ناشدنی نیز جدا از فرهنگ و اقتصاد و سیاست نیست. آب دریایی که آلوده می شود، گونه هایی که رو به انقراض می روند، تالاب هایی که می خشکند، جنگل هایی که نابود می شوند و خاک هایی که به یغما می روند، همگی موضوعاتی چنان بحث انگیزند که تأمل در موردشان کاملاً غیر موجه به نظر می رسد. چه، اگر این چنین نبود، معاون اول رئیس جمهور در صف نخست دولت، خود را به حمایت از استان هایی که مورد هجوم ریزگردها قرار گرفته اند، ملزم نمی کرد.
و این آغاز راه است برای سرزمینی که باید آن را قدر دانست. خاک و تاریخش، آب و هوایش، مردمانش، طبیعت بکر و زیبایش و بسیار موارد دیگر که موجب شده اند، ایران نامی باشد که تماشای زیبایی های آن، دست کم برای طبیعت دوستان و آگاهان محیط زیست دنیا، یک آرزو تلقی شود.
پس دست نگه داشته و طلب فرصت، آن هم در زمانی که سازمان ها مردم نهاد و بخش های خصوصی متخصصی در حوزه های مختلف به ویژه محیط زیست وجود دارد، چندان منطقی به نظر نمی رسد. کافی است میان مردم و مسئولان این بخش اعتماد و شفاف سازی وجود داشته باشد تا مقولاتی مانند پنهان سازی، تخلف، سوء استفاده و حتی شکار غیر قانونی از بساط طبیعی نیز برچیده شود. مقامات ارشد محیط زیست حتی این روزها دریافته اند که «تجربه حفاظت از طریق مدیریت بخش خصوصی باید از یک جایی آغاز شود و به ویژه حفاظت از قرق های اختصاصی»، وگرنه با تأکید آن را مطرح نمی کردند. این عده با اشاره به ضرورت فعالیت بخش خصوصی در حوزه محیط زیست، نقش مردم را بسیار تأثیرگذار می دانند که هرگز نمی توان از آن غافل شد و بارها و بارها برای نشان دادن اهمیت موضوع یاد شده، اظهار داشته اند بدون حضور مردم، به ویژه در مناطق حفاظت شده نمی توان روی فرهنگ زیست محیطی آنان کار کرد.
حالا علاقه مندان محیط زیست و گونه های متنوع زیستی امیدوارانه به انتظار نشسته اند. انتظاری شیرین برای تدبیر مسئولان در خصوص حفظ زیستگاه ها، چرا که شنیده اند: «زیستگاه را نگاه دار، گونه ها پیدایشان می شود»!
به امید روزگاری که چنین شود.
و نه آنکه بقول خیام:
بشنو که خروس سحری چون کند نوحه گری
که صبحی دیگر ز عمر رفت و هور بی خبری
